Η ιστορία του καφέ στα ελληνικά εδάφη μπορεί να είναι σχετικά πρόσφατη, η κατανάλωσή του όμως σε δημόσιους χώρους δημιούργησε νέες καθημερινές πρακτικές και έδωσε ένα ιδιαίτερο χρώμα στις κοινωνικές εξελίξεις. Τα πρώτα καφενεία έκαναν την εμφάνισή τους στην Κωνσταντινούπολη και σε μερικές άλλες μεγάλες πόλεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στα μέσα του 16ου αιώνα. Τα ονόμασαν "σπίτια του καφέ" (καχβεχανέ) και τα συναντούσε κανείς κοντά στις κεντρικές αγορές ή σε μεγάλους δρόμους. Έγιναν από πολύ νωρίς τόποι συνάντησης και ψυχαγωγίας.
Στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας τους, η πελατεία τους ήταν συνήθως άντρες από τα μεσαία στρώματα της πόλης με διαφορετική θρησκευτική προέλευση. Εκεί συζητούσαν τα γεγονότα της ημέρας, αντάλλασσαν ειδήσεις και άκουγαν μουσική από μικρές ορχήστρες που έφερναν οι ιδιοκτήτες για να αυξήσουν και να διασκεδάσουν την πελατεία τους. Οι θαμώνες μπορούσαν ακόμα να καπνίσουν ή να παίξουν επιτραπέζια παιχνίδια, όπως σκάκι ή τάβλι. Όταν το επέτρεπαν οι συνθήκες, οι καφετζήδες έβγαζαν πάγκους μπροστά από την είσοδο του μαγαζιού και τους σκέπαζαν με πρόχειρες κατασκευές από καλάμια και ψάθες, για να μπορούν οι πελάτες τους να απολαμβάνουν την κίνηση του δρόμου. Η διάδοση των καφενείων γνώρισε κατά καιρούς πολλές αντιδράσεις, με πρώτη το παροδικό κλείσιμό τους στα 1580. Στους αιώνες που ακολούθησαν άνοιξαν καφενεία σε μικρότερες πόλεις ακόμα και σε χωριά του ελληνικού χώρου, όμως έως και το 19ο αιώνα το καφενείο παρέμενε ένας κατεξοχήν αστικός θεσμός συγκέντρωσης και καθημερινής συναναστροφής.