πνευματική άνθηση της δυτικής Ευρώπης του 15ου αιώνα προσέλκυε ανθρώπους του πνεύματος, κυρίως των περιοχών που βρίσκονταν υπό βενετική κυριαρχία. Για τους πληθυσμούς αυτούς, η Ιταλική χερσόνησος προσέφερε δυνατότητες ανώτερης και ανώτατης μόρφωσης τόσο σε θεωρητικές και θετικές επιστήμες όσο και στον τομέα των καλών τεχνών. Κέντρα του Ελληνισμού, όπως η Κρήτη και τα Επτάνησα, που γνώρισαν μεγάλη άνθηση στα γράμματα και τις τέχνες από το 16ο ως και το 18ο αιώνα, είχαν στενές σχέσεις με την Ιταλική χερσόνησο. Πολλοί νέοι φοίτησαν σε σχολές και πανεπιστήμια ιταλικών πόλεων και κατόπιν είτε εργάστηκαν στον ιταλικό χώρο είτε επέστρεψαν στην πατρίδα τους, όπου μετέφεραν τη νεότερη εκδοτική παραγωγή, ιδέες και φιλοσοφικά ή καλλιτεχνικά ρεύματα. Με την οικονομική άνοδο του ελληνικού στοιχείου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το 18ο κυρίως αιώνα, πολλοί νέοι κατέφυγαν για σπουδές στα πανεπιστήμια της δυτικής Ευρώπης. Εκεί ήρθαν σ' επαφή όχι μόνο με τις νέες επιστήμες που αναπτύσσονταν και το ρεύμα του Διαφωτισμού, αλλά και με τα ήθη και έθιμα της Ευρώπης. Άνθρωποι όπως ο Ρήγας, ο Μοισιόδακας και ο Κοραής εργάστηκαν τόσο για τη δική τους μόρφωση, όσο και για τη διάδοση των νέων ιδεών σε σχολεία του οθωμανικού χώρου. Φοιτητές των πανεπιστημίων της Ευρώπης συνέβαλαν στη δημιουργία αντίστοιχου ρεύματος με τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, του νεοελληνικού Διαφωτισμού. Οι ίδιοι διανοούμενοι προσπάθησαν να διαδώσουν ιδέες για την Επανάσταση στον οθωμανικό χώρο και την απελευθέρωση των Ελλήνων από τους κυριάρχους τους. Από αυτούς προήλθαν τα πρώτα επαναστατικά κείμενα και οι τυπωμένες προκηρύξεις που καλούσαν τους Έλληνες σε επανάσταση.