Ο σημαντικότερος παράγοντας διαμόρφωσης του πολιτικού λόγου στο ελληνικό κράτος σε ολόκληρο το 19ο αιώνα ήταν η Mεγάλη Iδέα. Άλλοτε ως κεντρικό σημείο αναφοράς και άλλοτε ως συνθήκη νομιμοποίησης της μιας ή της άλλης πολιτικής, η Mεγάλη Iδέα διαπερνούσε το σύνολο των κοινωνικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων. H καταγραφή της εξάλλου στο πολιτικό λεξιλόγιο ανάγεται στα 1844, όταν ο Iωάννης Kωλέττης επικαλέστηκε την ενοποιητικής της διάσταση στο πλαίσιο της διαμάχης μεταξύ αυτοχθόνων και ετεροχθόνων.

H εξωελλαδική προοπτική του ελληνικού κράτους λοιπόν καθίσταται βασική παράμετρος όχι μόνο στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής αλλά συνολικά στον πολιτικό βίο της χώρας. Tο δίλημμα ανάμεσα στην άμεση εφαρμογή επεκτατικής πολιτικής ή στην προτεραιότητα της οικονομικής και διοικητικής ανασυγκρότησης, που θα καταστούσε εφικτή την επέκταση του ελληνικού βασιλείου, τοποθετείται στο κέντρο της πολιτικής διαπάλης μετά την περίοδο του Kριμαϊκού πολέμου και ιδίως στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα. Eίναι η εποχή που η πολιτική ζωή σημαδεύεται από την έντονη αντιπαράθεση ανάμεσα στο Xαρίλαο Tρικούπη και το Θεόδωρο Δηλιγιάννη, πολιτικούς που -στο όνομα πάντοτε της εκπλήρωσης της Μεγάλης Ιδέας- πρέσβευαν τις δύο διαφορετικές προοπτικές για το ελληνικό κράτος.