H αναγνώριση της ελληνικής ανεξαρτησίας, καρπός πολυετούς πολέμου, αποτέλεσε κορυφαίο γεγονός για την ελληνική κοινωνία. Πρόκειται για έναν ιστορικό σταθμό που προκάλεσε σειρά ρήξεων με το παρελθόν. Η ριζική αλλαγή του πολιτικού πλαισίου (εθνικό κράτος), στο οποίο βρέθηκαν οι κάτοικοι του νεοσύστατου βασιλείου, και η πλειάδα των σύγχρονων -δυτικού τύπου- θεσμών, στη βάση των οποίων οργανώθηκε εκ νέου ο δημόσιος χώρος, εγκαινίασαν διαδικασίες για το μετασχηματισμό της κοινωνίας και τον επαναπροσδιορισμό των προσανατολισμών της. Ο μετασχηματισμός των κοινωνικών δομών στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού τους διαπερνά την ελληνική κοινωνία του 19ου αιώνα και τη χαρακτηρίζει: πρόκειται για κοινωνία σε καθεστώς μετάβασης. Πρόκειται για μια κοινωνία που αναδιαμορφώνεται. Αυτό σημαίνει ότι οι παλαιοί κοινωνικοί αρμοί και κατά κύριο λόγο η αυτονομία των κοινοτήτων, η τοπικότητα, τα δίκτυα αλληλεγγύης και αμοιβαιότητας που οργανώνονται γύρω από τη συγγένεια δοκιμάζονται και αποδιοργανώνονται από τη λειτουργία των συγκεντρωτικών μηχανισμών του σύγχρονου κράτους.

Oι μετασχηματισμοί αυτοί πυροδότησαν κοινωνικές εντάσεις και εκρήξεις που σημάδεψαν τις πρώτες δεκαετίες του ελληνικού κράτους. Ως τα μέσα του αιώνα ξέσπασαν δεκάδες τοπικού χαρακτήρα εξεγέρσεις, ενώ συστάθηκαν Eταιρείες κατά το πρότυπο της Φιλικής και εξυφάνθηκαν συνωμοσίες. Κοινή συνισταμένη των κινήσεων αυτών υπήρξε η δυστροπία στις διαδικασίες για τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής κοινωνίας από κοινωνικές ομάδες που δυσκολεύονταν να παρακολουθήσουν τις αλλαγές που επέφερε η συγκρότηση του ελληνικού κράτους. Από τη δεκαετία του 1850 οι αντιδράσεις αυτού του τύπου υποχωρούν. Η εξέλιξη αυτή φανερώνει τη σταδιακή κατίσχυση των μηχανισμών του σύγχρονου κράτους. Ακόμη περισσότερο υποδεικνύει ότι παρά το εύρος και τους γοργούς ρυθμούς των αλλαγών η ελληνική κοινωνία ανέπτυξε τρόπους προσαρμογής συμβατούς με τους προσανατολισμούς του εθνικού κράτους. Η καθολική αποδοχή της Μεγάλης Ιδέας, η οποία αποτέλεσε το βασικό συνεκτικό ιστό μιας κοινωνίας υποκείμενης σε κοινωνικές εντάσεις που παρουσιάζονται σε κάθε περίοδο μετάβασης, είναι ενδεικτική της προσαρμοστικότητας αυτής.