Κοινωνική πολιτική

διαίτερο ενδιαφέρον έδειξε ο Ιωάννης Γ' Βατάτζης για τα κατώτερα στρώματα του πληθυσμού. Με τη βοήθεια της συζύγου του Ειρήνης έλαβε δραστικά μέτρα κοινωνικής πρόνοιας, που ελάφρυναν τα βάρη των φτωχών τάξεων. Ίσως λόγω της πολιτικής αυτής και επειδή τοποθετούσε ανθρώπους μη ευγενικής καταγωγής σε υψηλές θέσεις, ήρθε σε σύγκρουση με την αριστοκρατία. Κατάφερε ωστόσο παραχωρώντας της κληρονομικά δικαιώματα στη γη να τη θέσει υπό τον έλεγχό του. Συνεχίζοντας το έργο του προκατόχου του επιδόθηκε στην ανοικοδόμηση πόλεων όπως η Σμύρνη, ναών και μοναστηριών όπως η μονή Σωσάνδρων στη Μαγνησία και η μονή Λεμβιώτισσας στην περιοχή της Σμύρνης, ενώ προέβη και σε δωρεές προς τα μοναστήρια και την Εκκλησία της Νίκαιας. Επιπλέον, προώθησε την παιδεία και τις επιστήμες με την ίδρυση βιβλιοθηκών και την προστασία των πνευματικών ανθρώπων. Για όλη αυτή την κοινωνική προσφορά ο λαός των ανατολικών επαρχιών της αυτοκρατορίας τίμησε τον Ιωάννη Γ' ως άγιο μετά το θάνατό του (+1254).