Πλαίσιο και στόχοι
Το Εργαστήριο Γεωγραφικής Ανάλυσης και Χαρτογραφίας (ΕρΓΑΧ) είναι επιφορτισμένο με τη συλλογή και παρουσίαση της πληροφορίας που αφορά στο χώρο. Ασχολείται, δηλαδή, με την αποτύπωση και χαρτογράφηση του ανάγλυφου του εδάφους, των πόλεων, των τοπωνυμίων, των ανθρώπινων δραστηριοτήτων κτλ. Το έργο του ΕρΓΑΧ διαδίδεται μέσω υπολογιστών, διαδραστικών δίσκων (CD-ROM) και του Διαδικτύου.

Αρχαϊκή εποχή Ελληνιστική εποχή Ρωμαϊκή εποχή Βυζαντινή εποχή Σήμερα

Γενικός στόχος του Εργαστηρίου είναι το «πάντρεμα» οποιασδήποτε θεματικής πληροφορίας με το γεωγραφικό χώρο (π.χ. τα όρια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η πρόοδος του πολεμικού μετώπου κατά τη μικρασιατική εκστρατεία, οι πληθυσμιακές ομάδες των Ελλήνων στον Πόντο). Για την επίτευξη αυτού του στόχου απαιτείται επιστημονική προσέγγιση και ισχυρή τεκμηρίωση. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της πληροφορίας προς επεξεργασία είναι η διαχρονικότητα, δηλαδή το γεγονός ότι μεταβάλλεται στη διάρκεια του χρόνου (π.χ. η ακτογραμμή των «στενών των Θερμοπυλών» με το χρόνο μεταβλήθηκε σε πεδιάδα). Παράλληλα, το ΕρΓΑΧ ασχολείται με την ταύτιση θέσεων των ιστορικών οικισμών με σημερινές τοποθεσίες πάνω στο χάρτη, με την εκμετάλλευση στοιχείων από χάρτες με διαφορετικό σχεδιασμό (αλλαγές προβολής), αλλά και την επίλυση καθαρά τεχνικών θεμάτων χαρτογράφησης. Τέτοια τεχνικά θέματα είναι, μεταξύ άλλων, η προσαρμογή των εργαλείων κατά περίπτωση (customization), η επίτευξη ικανοποιητικής αληθοφάνειας με σκοπό την «πτήση» πάνω από τις ανάγλυφα χαρτογραφημένες περιοχές (προσομοίωση, Εικονική Πραγματικότητα).

Κύριο εργαλείο εργασίας και βασική «δεξαμενή» του Εργαστηρίου αποτελεί ένα ηλεκτρονικό σύστημα πληροφοριών βασισμένο στη γεωγραφία, όπου αλληλοσυνδέονται βάσεις δεδομένων, χάρτες, κείμενα, οπτικό υλικό κτλ. Αυτό το σύστημα έχει δυνατότητα επέκτασης και σύνδεσης με άλλες πηγές πληροφορίας, που δε σχετίζονται με το ΙΜΕ όπως βάσεις δεδομένων συγγενών οργανισμών, ζωντανής τροφοδότησης (on line) από κρατικούς και διεθνείς φορείς και διάδοσης των εργασιών του μέσω Διαδικτύου. Πρόκειται για χαρακτηριστικά που καθιστούν αυτό το σύστημα πληροφοριών κεντρικό μοχλό του ΕρΓΑΧ.

Το Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών (G.I.S.) αποτελεί τη βάση για κάθε περαιτέρω έργο, όπως είναι:
• Η δημιουργία χαρτών, πάνω στους οποίους ο χρήστης μπορεί να κάνει εικονικές «πτήσεις», σαν να βρίσκεται σε αεροπλάνο.
• Η δημιουργία ατλάντων με θέμα τον Ελληνισμό, όπου ο χρήστης μπορεί να πάρει πληροφορίες,
• Επίσης, κατασκευάζονται χάρτες με κίνηση, με τους οποίους ο χρήστης μπορεί να παρακολουθήσει τις αλλαγές μέσα στο χρόνο (π.χ. την επέκταση ή τη συρρίκνωση μιας πόλης) και, βέβαια, παράγονται χάρτες κλασικής μορφής σε χαρτί.

Η Ελλάδα από τα παράλια της Μικράς Ασία. Εικόνα από πλοήγηση σε τρισδιάστατο χάρτη.

Η Μίλητος κατά τη Ρωμαϊκή εποχή

Περαιτέρω δραστηριότητες
Στο πλαίσιο της ευρύτερης δραστηριότητας του ΙΜΕ, το ΕρΓΑΧ παρέχει υλικό και εφαρμογές για άλλα προγράμματα του Iδρύματος (Τρισδιάστατες Αναπαραστάσεις, Κινηματογραφικές Παραγωγές, Εικονική Πραγμα-τικότητα κτλ.) καθώς και για οποιοδήποτε θέμα αφορά στο γεωγραφικό χώρο και τη χαρτογραφική αναπαράστασή του.

Oι άνθρωποι
Το ΕρΓΑΧ απαρτίζει μία ομάδα μηχανικών (τοπογράφοι, χωροτάκτες, πολεοδόμοι, γεωγράφοι) με τεχνική εξειδίκευση στα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (G.I.S.), την Τοπογραφία και τη Χαρτογραφία σε υπολογιστές και θεματική εξειδίκευση στην Iστορική Γεωγραφία, την Aνθρωπογεωγραφία, τη Xωροταξία και την Πολεοδομία. Από τη σύστασή του, το ΕρΓΑΧ διατηρεί σταθερή και συνεχή συνεργασία με Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΑΕΙ, ΤΕΙ). Κάθε έξι μήνες δέχεται νέους φοιτητές για την πρακτική τους εξάσκηση και με πολλούς από αυτούς συχνά επεκτείνεται η συνεργασία.

Παραγωγές
Η βασική παραγωγή του ΕρΓΑΧ είναι το Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών με θέμα τον Ελληνισμό, που λειτουργεί ως «δεξαμενή» πληροφορίας. Αυτό συντηρείται και τροφοδοτείται συνεχώς με νέα στοιχεία: τοπωνύμια, ιστορικές διαδρομές, δημογραφικά στοιχεία, αλλαγές του ανάγλυφου του εδάφους κτλ.

Oι πιο απλές παραγωγές του Εργαστηρίου είναι χάρτες ηλεκτρονικού υπολογιστή, απλοί ή πλοηγήσιμοι από αέρος, για τις ανάγκες του Ιδρύματος. Επίσης, το Eργαστήριο ασχολείται με τρόπους αναζήτησης και άμεσου εντοπισμού στο χάρτη τοπωνυμίων της Μικρασιατικής Εγκυκλοπαίδειας. Έως σήμερα, το Εργαστήριο έχει συγκεντρώσει μεγάλο απόθεμα χαρτογραφημένων σε τρισδιάστατη μορφή πόλεων και περιοχών, κατά κύριο λόγο από τη Μικρά Ασία. Με βάση αυτό το υλικό δημιουργούνται βίντεο, χάρτες με κίνηση, καθώς και κλασικοί και ηλεκτρονικοί χάρτες.

Επίσης, το Εργαστήριο δημιουργεί εξειδικευμένα ηλεκτρονικά χαρτογραφικά εργαλεία για ιστορικά θέματα, όπως ιστορικούς άτλαντες. Αυτά τα εργαλεία δίνουν στο χρήστη τη δυνατότητα να αναζητήσει στο χάρτη δεδομένα σε πολλά επίπεδα, αλλά και να δημιουργήσει το δικό του χάρτη, με τα χαρακτηριστικά που θα επιλέξει ο ίδιος.

Η ομηρική Τροία

Λάτμος