Η κάποτε παραδοσιακή -και προ πολλού παρωχημένη- αντίληψη της ιστορίας ως μιας αρραγούς αλυσίδας γεγονότων, φαινομένων και σχέσεων κορυφώθηκε και ήρθε σε σύγκρουση κατά το 19ο αιώνα με την αναγνώριση του ανθρώπου ως ιστορικού υποκειμένου. Οι συνέπειες αυτής της μεταβολής οδήγησαν στην αναπόδραστη σχετικoποίηση της ιστορικής τελικότητας (finitude) και την ανάπτυξη του ιστορισμού, ο οποίος προϋποθέτει πάντα μια φιλοσοφία ή, τουλάχιστον, μια μεθοδολογία ερμηνευτικής των ιστορικών γεγονότων. Συνεχώς εξελισσόμενες και αντιμαχόμενες μορφές των αντιλήψεων αυτών διέπουν τον ιστορικό λόγο μέχρι σήμερα και δεσμεύονται, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, από μια οντολογική σχέση μονόδρομης χρονικότητας, την αιτιότητα. Στο πρακτικό πεδίο εφαρμογής, εν προκειμένω στη δημιουργία ψηφιακών έργων ιστορικού περιεχομένου, τα ρεύματα αυτά έχουν συνέπειες που αρχίζουν από την επιλογή της θεματικής τους, επεκτείνονται στην οργάνωση της γνωστικής ύλης, διατρέχουν το κειμενικό και εκφράζονται με το οπτικό υλικό τους και επηρεάζουν το εύρος και την κατεύθυνση των συνδέσμων τους (εσωτερικών και εξωτερικών). 

Μια διαφορετική προσέγγιση αποτελεί η μικροϊστορία. Το έργο ενός λογίου ή ενός γλύπτη, η τεχνική της ελαιουργίας σε ένα χωριό, η δράση ενός φιλανθρωπικού συλλόγου, τα ταξίδια μιας οικογένειας, αποτελούν μερικά μόνο παραδείγματα μικροϊστορικής προσέγγισης. Τα στοιχεία αυτά επιτρέπουν την αφήγηση «πολλαπλών» ιστορικών λόγων, περισσότερα παρελθόντα διαπλέκονται, περισσότερες μορφές αλληλουχίας καταγράφονται, το μερικό και το ατομικό συνδέονται λειτουργικά με το γενικό και το κοινωνικό, ενώ παράλληλα καθίστανται ορατές πολλές και διαφορετικές διαστάσεις της ζωής των ανθρώπων και των κοινωνιών, που οδηγούν σε αναπροσαρμογή των εργαλείων του επιστήμονα. 

Σχεδόν στον αντίποδα η μακροϊστορία, χωρίς να αγνοεί τη νευρώδη κινητικότητα της πολιτικής ιστορίας, παρακολουθεί κυρίως τους αργούς ρυθμούς που χαρακτηρίζουν τον υλικό πολιτισμό και τον κόσμο των αντιλήψεων. Πίσω από την ιστορία της μικρής διάρκειας, όπως αυτή των κυβερνήσεων, των πολέμων και  των λοιμών, διαγράφεται η ιστορία της μακράς διάρκειας (longue durée), σχεδόν ακίνητη, όπως αυτή των θαλασσίων δρόμων και του εμπορίου, της ανάπτυξης της μεταλλουργίας, της γαιοκτησίας, της εύθραυστης ισορροπίας μεταξύ πείνας και ανάγκης για γη, ή μεταξύ πληθυσμιακής ανάπτυξης και χωρικής εξάπλωσης, για ν’ αναφέρουμε μερικά τυχαία παραδείγματα. Οι σύγχρονες ιστορικές προσεγγίσεις φιλοδοξούν να απαντήσουν και σε ερωτήματα όπως: ποιες οι μορφές της πολιτισμικής συνέχειας και ασυνέχειας, ποια η στρωματογραφία των γεγονότων, τι είδους αιτιακές σχέσεις και διάρκειες μπορούν να εντοπιστούν, ποια κριτήρια περιοδικότητας πρέπει να υιοθετηθούν, τι λογής συστήματα σχέσεων οφείλουν να προβληθούν (ιεραρχία, κυριαρχία, κλιμάκωση, αυστηρός ντετερμινισμός, κυκλική αιτιότητα). Για τους σκοπούς μιας τέτοιας ανάλυσης τα παραδοσιακά εργαλεία της ιστορικής επιστήμης δεν αρκούν και χρειάζεται να ανατρέξει κανείς σε μεθοδολογικά πρότυπα επεξεργασμένα από το σύνολο των επιστημών του ανθρώπου ή ακόμα και από τις φυσικές επιστήμες.