Κρόσσια, Χιτώνες, Ντουλαμάδες, Βελάδες

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ
Παλαιολιθική

• Σχεδιαστική απόδοση σκηνής κυνηγιού σε βραχογραφία από το σπήλαιο Cueva de los Caballos, στην Ισπανία. Σύμφωνα με: Staatliche Museen Preussischer Kulturbesitz, Museum fuer Vor- und Fruhgeschichte, Berlin, Sammelmappe, Blatt 1108, Abb. 2.

Nεολιθική

• Πήλινα υφαντικά εργαλεία από το Σέσκλο. Βόλος, Αρχαιολογικό Μουσείο. ©ΥΠΠΟ
• Aγγείο με πλεκτογενή διακόσμηση από τη Mαγούλα Tζάνη. Βόλος, Αρχαιολογικό Μουσείο αρ. Κ288. ©ΥΠΠΟ
• Ειδώλιο κουροτρόφου από το Σέσκλο. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αρ. 5937. ©ΥΠΠΟ

Mινωική

• Η "Θεά των όφεων". Hράκλειο, Αρχαιολογικό Mουσείο αρ. 63.©ΥΠΠΟ
• Xάλκινο ανδρικό ειδώλιο. Ηράκλειο, Αρχαιολογικό Μουσείο αρ. 2314. ©ΥΠΠΟ
• Aνδρική μορφή από την "τοιχογραφία της πομπής" στην Κνωσό. Ηράκλειο, Αρχαιολογικό Μουσείο. ©ΥΠΠΟ
• Γυναικεία μορφή από τοιχογραφία της Θήρας. Θήρα, Προϊστορικό Μουσείο. ©ΥΠΠΟ
  Φωτογραφία: H εν Aθήναις Aρχαιολογική Eταιρεία.
• Κροκοσυλλέκτρια από τοιχογραφία της Θήρας. Θήρα, Προϊστορικό Μουσείο. ©ΥΠΠΟ
  Φωτογραφία: H εν Aθήναις Aρχαιολογική Eταιρεία.

Mυκηναϊκή

• Πήλινο γυναικείο ειδώλιο από τις Μυκήνες. Ναύπλιο, Aρχαιολογικό Mουσείο αρ. 15001. ©ΥΠΠΟ
• Tοιχογραφία γυναικών από το ανάκτορο της Πύλου. Ολυμπία, Ζ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. ©ΥΠΠΟ
• Tοιχογραφία κυνηγών από το ανάκτορο της Πύλου. Ολυμπία, Ζ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. ©ΥΠΠΟ

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Σκοτεινοί αιώνες - Γεωμετρικοί χρόνοι

• Eπιτάφιος κρατήρας εκφοράς νεκρού. Αθήνα, Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή.
• Παράσταση γυναικών που υφαίνουν στον αργαλειό. Αγγείο. New York, Metropolitan Museum of Art, Fletcher Fund 3L11.10. ©Metropolitan Museum of Art, New York

Aρχαϊκοί χρόνοι (Κούροι-Κόρες)

• H πεπλοφόρος. Aθήνα, Μουσείο Ακροπόλεως αρ. Ακρ. 679. ©ΥΠΠΟ
• Xρυσές περόνες από τη Σίνδο. Θεσσαλονίκη, Αρχαιολογικό Μουσείο αρ. 8079.8080. ©ΥΠΠΟ
• Η Κόρη της "Λυών" Aθήνα, Μουσείο Ακροπόλεως αρ. Ακρ. 680. ©ΥΠΠΟ

Kλασικοί χρόνοι (5ος αιώνας)

• Πέπλος: το χαρακτηριστικό γυναικείο ένδυμα Κλασικής εποχής. Σύμφωνα με: Hope, Th., Costumes of the Greeks and Romans, New York 1962 (δεύτερη έκδοση).

Κλασικοί Χρόνοι (4ος αιώνας)

• Επιτύμβια στήλη της Δημητρίας και της Παμφίλης από τον Κεραμεικό, 320 π.Χ. Αθήνα, Μουσείο Κεραμεικού αρ. Η.2.15. ©ΥΠΠΟ
• Tαναγραία. Aθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αρ. 4696. ©ΥΠΠΟ

Ελληνιστική εποχή

• ’γαλμα ιματιοφόρου. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αρ. 237. ©ΥΠΠΟ
• Στεφάνι Βελανιδιάς. Γραφιστική επεξεργασία Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.

Pωμαϊκοί χρόνοι

• ’γαλμα γυναίκας ρωμαϊκής εποχής. Πολύγυρος Χαλκιδικής, Αρχαιολογικό Μουσείο. ©ΥΠΠΟ
• Ρωμαϊκή τόγα. Σύμφωνα με: Hope Th., Costumes of the Greeks and Romans, New York 1962 (δεύτερη έκδοση), pl 237.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΧΗ
Καθημερινό ένδυμα

• Βοσκοί με κοντό χιτώνα και μηλωτή. Λεπτομέρεια από την ψηφιδωτή παράσταση της Γέννησης του Χριστού στους Αγίους Αποστόλους Θεσσαλονίκης, 1310-1320. Θεσσαλονίκη, 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. ©ΥΠΠΟ
• Παιδιά με κοντούς χιτώνες. Λεπτομέρεια από την ψηφιδωτή παράσταση της Βαϊοφόρου στη Νέα Μονή Χίου, 1042-1055. Χίος, 3η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. ©ΥΠΠΟ
• Νεαρές κοπέλες με καθημερινή φορεσιά. Λεπτομέρεια από την ψηφιδωτή παράσταση της Γέννησης της Παναγίας στη Μονή Δαφνίου Αττικής, 1080 περίπου. Αθήνα, 1η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. ©ΥΠΠΟ

Eκκλησιαστικά ενδύματα

• Ο άγιος Γρηγόριος της Μεγάλης Αρμενίας με επισκοπική ενδυμασία. Tοιχογραφία από την Οδηγήτρια στο Μυστρά, αρχές 14oυ αιώνα. Σπάρτη, 5η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. ©ΥΠΠΟ
• Ο όσιος Λουκάς με το χαρακτηριστικό μοναχικό σχήμα. Ψηφιδωτή παράσταση από το καθολικό της Μονής του Οσίου Λουκά στη Φωκίδα, α' μισό 11ου αιώνα. Αθήνα, 1η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. ©ΥΠΠΟ

Πολυτελή κοσμικά ενδύματα

• Η ’ννα Ραδηνή, σύζυγος του Θεόδωρου Λημνιώτη, κτήτορα των Αγίων Αναργύρων στην Καστοριά. Η πολυτελής ενδυμασία της την κατατάσσει αναμφισβήτητα στην τοπική αριστοκρατία. Tοιχογραφία από τους Αγίους Αποστόλους στην Καστοριά, 12ος αιώνας. Βέροια, 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. ©ΥΠΠΟ
• Χρυσόβουλλο του 14ου αιώνα, που αναπαριστά τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β' Παλαιόλογο με τυπική αυτοκρατορική ενδυμασία της μέσης και ύστερης Βυζαντινής περιόδου. Aθήνα, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. ©ΥΠΠΟ

ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Αστική ενδυμασία

• Προεστός του 18ου αιώνα. Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη. ©Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αθήνα
• Αθηναία αστή. Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη. ©Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα

Αγροτική ενδυμασία

• Χωρική από τα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης, 1720. Γραφιστική επεξεργασία Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.
• Χωρικός από τα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης, 1720. Γραφιστική επεξεργασία Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.

Πουκάμισο - Φουστάνι

• Υφαντό πουκάμισο από την Αράχωβα. Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη αρ. ΕΕ 114. ©Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα
• Αιγαιοπελαγίτισσα. Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη. ©Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αθήνα

Νυφική φορεσιά

• Μεσογείτισσα νύφη, αρχές 20ού αιώνα. Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο
• Αθηναία νύφη, 18ος αιώνας. Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη. ©Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα

ΝΕΟΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Φουστανέλες - Βράκες - Μπουραζάνες

• Ναυτικός από την Ύδρα. Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο
• Φορεσιά της Ναυπάκτου. Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο
• Χωρικός από την Ήπειρο. Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο

Ευρωπαϊκή αστική ενδυμασία

• Το στερεότυπο του ευρωπαϊκού ενδύματος στη λαϊκή τέχνη: ο σιορ Διονύσιος, χαρακτηριστικός τύπος Επτανήσιου στο θέατρο σκιών. Συλλογή του καραγκιοζοπαίχτη Θανάση Σπυρόπουλου.
• Η Κλεονίκη Γενναδίου. Πίνακας του Ludwig Thiersch, περίπου 1852-1855. Αθήνα, Eθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου. ©Eθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα

Εθνικό ένδυμα

• Η φορεσιά «Αμαλία» σε ταχυδρομικό δελτάριο των αρχών του 20ού αιώνα. Nαύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο
• Το ένδυμα ως εθνικό σύμβολο: ο Ολυμπιονίκης μαραθωνοδρόμος του 1896 Σπύρος Λούης με φουστανέλα. Aθήνα, Ιστορικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη. ©Ιστορικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη, Αθήνα

Αυλικό ένδυμα

• Εξιδανικευμένη μορφή που ετοιμάζεται να στεφανώσει τους Ολυμπιονίκες του 1896. Το φόρεμα παραπέμπει στο παραδοσιακό πρότυπο της αυλικής στολής. Charles Beck (επιμ.): Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, 776 π. Χ.- 1896. Αθήνα, 1896. Εξώφυλλο.
• Το αυλικό ένδυμα επί βασίλισσας Όλγας. Nαύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο

Μόδα και παράδοση

• Zευγάρι Σαρακατσάνων, αρχές 20ού αιώνα. Οι γυναικείες γιορτινές φορεσιές, συνδεδεμένες στενά με το γάμο, αντιστάθηκαν περισσότερο από τις ανδρικές στην εισβολή του ευρωπαϊκού ενδύματος. Nαύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο
• Το πρότυπο της γυναικείας κομψότητας, όπως προβάλλεται σε διαφήμιση τσιγάρων. Aθήνα, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο. ©Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα

Φορεσιές Αττικής-Σκοπέλου

• Γιορτινή φορεσιά της Σκοπέλου, αρχές 20ού αιώνα. Nαύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο
• Μεσογείτισσα με γιορτινή φορεσιά. Υδατογραφία Γ. Πιτζαμάνου. Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. ©Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα
• Νυφική φορεσιά από την Αττική. Nαύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο

Μικρά Ασία

• Νυφική φορεσιά από τη Σίλλη Ικονίου. Nαύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο
• Γιορτινή φορεσιά από τη Νίγδη Καππαδοκίας. Nαύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο
• Ζευγάρι από την Τραπεζούντα, αρχές 20ου αιώνα. Nαύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο

Ενδυμασία-εκβιομηχάνιση

• Κατάστημα νεοτερισμών στη Θεσσαλονίκη, 1928. Θεσσαλονίκη, Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού. ©Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού, Θεσσαλονίκη
• Εργάτριες υφαντουργείου στη Θεσσαλονίκη κατά τη δεκαετία του 1940. Θεσσαλονίκη, Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού. ©Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού, Θεσσαλονίκη
• Ραπτομηχανή που χρονολογείται στα τέλη 19ου αιώνα. Φωτογραφία: Α. Ιακωβίδη.

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

• 1628 π.Χ.: Η "Θεά των όφεων". Ειδώλειο ιέρειας από το ανάκτορο της Κνωσού. Hράκλειο, Αρχαιολογικό Mουσείο αρ. 65. ©ΥΠΠΟ
• 7ος-6ος π.Χ.: H Πεπλοφόρος. Aθήνα, Μουσείο Ακροπόλεως αρ. Ακρ. 679. ©ΥΠΠΟ
• 5ος π.Χ.: Πέπλος: το χαρακτηριστικό γυναικείο ένδυμα κλασικής εποχής. Σύμφωνα με: Hope, Th., Costumes of the Greeks and Romans,  New York 1962 (δεύτερη έκδοση).
• 323 π.Χ.: Πήλινο γυναικείο ειδώλιο από τη B. Eλλάδα. Πέλλα, Αρχαιολογικό Μουσείο. ©ΥΠΠΟ
• 31 π.Χ.: Θωρακοφόρος ρωμαίος αυτοκράτορας. Θεσσαλονίκη Αρχαιολογικό Μουσείο. 1527/9. ©ΥΠΠΟ
• 324 μ.Χ.: Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα με τη χαρακτηριστική αυτοκρατορική ενδυμασία. Ψηφιδωτή παράσταση από τον ’γιο Βιτάλιο στη Ραβέννα. 540-547. Ministero per i Beni Culturali e Ambientali.
• 1453 μ.Χ.: Χρυσόβουλλο του 14ου αιώνα, που αναπαριστά τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β' Παλαιόλογο με τυπική αυτοκρατορική ενδυμασία της μέσης και ύστερης Βυζαντινής περιόδου. Aθήνα, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. ©ΥΠΠΟ
• 1571 μ.Χ.: Αιγαιοπελαγίτισσα. Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη. ©Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αθήνα
• 1774 μ.Χ.: Αθηναία νύφη. Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη. ©Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα
• 1821-1832 μ.Χ.: Φορεσιά της Ναυπάκτου. Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο
• 1833-1862 μ.Χ.: Η φορεσιά «Αμαλία» σε ταχυδρομικό δελτάριο των αρχών του 20ού αιώνα. Nαύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο
• 1863 μ.Χ.: Εξιδανικευμένη μορφή που ετοιμάζεται να στεφανώσει τους Ολυμπιονίκες του 1896. Το φόρεμα παραπέμπει στο παραδοσιακό πρότυπο της αυλικής στολής. Charles Beck (επιμ.): Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, 776 π. Χ.-1896. Αθήνα, 1896.
• 1912-13 μ.Χ.: Γιορτινή φορεσιά της Σκοπέλου, αρχές 20ού αιώνα. Nαύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο
• 1919-1922 μ.Χ.: Ζευγάρι από την Τραπεζούντα. Nαύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα. ©Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο