Αμέσως ανατολικά της ακρόπολης της μυκηναϊκής Θήβας βρίσκεται το σύστημα των δύο λόφων που είναι γνωστοί ως «Καστέλλια». Στους λόφους αυτούς βρισκόταν ένα από τα σημαντικότερα νεκροταφεία της μυκηναϊκής πόλης. Μεταξύ των δύο λόφων διερχόταν ο δρόμος που έφτανε στη Θήβα ξεκινώντας από τα λιμάνια του νότιου Ευβοϊκού κόλπου και για τον λόγο αυτό πολλοί πλούσιοι τάφοι είχαν ανοιχθεί στις πλευρές των δύο λόφων που έβλεπαν προς τον δρόμο. Οι σημαντικότεροι από αυτούς βρίσκονταν στη βόρεια πλευρά του νότιου λόφου, όπου ο επισκέπτης, πριν περάσει το τείχος της πόλης, μπορεί να δει έναν επιβλητικό θαλαμωτό τάφο με τοιχογραφικό διάκοσμο και πλούσια ευρήματα.

Ο τάφος, χρονολογούμενος στους ΥΕ ΙΙΙΑ2 χρόνους, έχει δρόμο μήκους 25 μ., μέγιστου ύψους 10 μ. και μέγιστου πλάτους 4 μ., με τοιχώματα που συγκλίνουν ελαφρώς προς τα επάνω, και μεγάλο ορθογώνιο θάλαμο, διαστάσεων 11,50 χ 7 μ. και ύψους 3,50 μ., στο δυτικό άκρο του οποίου υπήρχε κτιστός τάφος, μέσα στον οποίο βρέθηκε ανθρώπινο κρανίο και πυξίδα από ελεφαντοστό. Στο μέσον περίπου του θαλάμου βρέθηκαν σπασμένα αγγεία, κυρίως αβαφείς κύλικες, χρυσοί ρόδακες και θραύσματα αλαβάστρινων αγγείων. Στο ανατολικό άκρο του νότου θρανίου υπήρχε ανακομιδή ανθρώπινων οστώνς, ενώ μεγάλος πιθαμφορέας γεμάτος με τέφρα και οστά μικρού ζώου βρέθηκε σπασμένος πάνω στη συμβολή των δύο σκελών του βόρειου θρανίου. Τα δύο αυτά θρανία έφεραν στα κατακόρυφα μέτωπά τους τοιχογραφικό διάκοσμο με πολύχρωμες σπείρες και παπύρους. Τέλος, στην αρχή του δρόμου υπάρχουν δύο αντικρυστές βαθιές κόγχες. Ο δρόμος αυτός υψώνεται προ της εισόδου στον θάλαμο ένα περίπου μέτρο πάνω από αυτό.

Μεταγενέστερος χρονικά από τον πρώτο δρόμο είναι ένας δεύτερος δρόμος, ο οποίος ανοίχθηκε κατά τα μέσα της ΥΕ ΙΙΙΒ περιόδου ανατολικότερα του πρώτου και σε ψηλότερο κατά 1,30 μ. επίπεδο από αυτόν. Ο δρόμος αυτός είναι μικρότερος του πρώτου και συγκλίνει προς τα επάνω εντονότερα από εκείνον. Όταν ανοίχθηκε ο δεύτερος αυτός δρόμος, ο πρώτος έπαψε να χρησιμοποιείται και η είσοδός του φράχθηκε με κτιστό θρανίο, το οποίο διατρέχει τη βόρεια πλευρά του θαλάμου και με γωνία παρακολουθεί τη δυτική πλευρά της κτιστής παραστάδος της δεύτερης εισόδου του τάφου. Με τον θάλαμο του τάφου ενοποιήθηκε και ο νέος θάλαμος που ανοίχθηκε στη φάση αυτή. Ο νέος αυτός θάλαμος έχει οροφή επικλινή, σε αντίθεση με τον πρώτο θάλαμο, ο οποίος έχει αετωματική οροφή που διασώζει και τμήμα της μεσοδοκού. Η νέα είσοδος προς τον τάφο διακοσμούταν με επάλληλες ζώνες από σπείρες και ταινίες που μιμούνταν ξύλινες σανίδες, το λίθινο υπέρθυρό της διακοσμούταν με ζωγραφική απόδοση της απόληξης ξύλινων δοκών, η αριστερή στον εισερχόμενο γωνία του θαλάμου και τμήμα του ανατολικού του τοίχου έφεραν ζωφόρο θρηνωδών γυναικών, καθώς και διώροφη ξύλινη κατασκευή, πιθανότατα φορείο,, ενώ, τέλος, στον βράχο έναντι της εισόδου είχε παρασταθεί σκηνή μέσα σε βραχώδες τοπίο.

Ιωάννης Φάππας