Η Ακαδημία, το Πανεπιστήμιο και η Βιβλιοθήκη. Η γνωστή αρχιτεκτονική Αθηναϊκή Τριλογία, έργο των αδελφών Χάνσεν.
Αθήνα, Δημοτική Πινακοθήκη.
Κυριαζή, Ν., Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων: Ελληνική Ζωγραφική, Χαρακτική, Γλυπτική, Δήμος Αθηναίων-Πνευματικό Κέντρο, Αθήνα 1994, σ. 24.
© Δημοτική Πινακοθήκη, Αθήνα.

Ο Κύκλος της Εστίας, οι συνεργάτες του ομώνυμου φιλολογικού περιοδικού το 1893, μια χρονιά πριν από τη μετατροπή του σε εφημερίδα. Πρόκειται για μια χαρακτηριστική φωτογραφία των εκπροσώπων της γενιάς του 1880. Στη δεύτερη σειρά από αριστερά: Γ. Ψυχάρης, Δ. Κακλαμάνος, Γ. Κασδόνης (διευθυντής του περιοδικού), Ι. Βλαχογιάννης, Κ. Παλαμάς, Γ. Δροσίνης, Γρ. Ξενόπουλος. Στην πρώτη σειρά από αριστερά: Θ. Bελλιανίτης, Πέρρης, N. Πολίτης, Στ. Στεφάνου, Μ. Λάμπρος, Γ. Σουρής, Εμμ. Ροΐδης, και Εμμ. Λυκούδης.
Καιροφύλας, Γ., Η Αθήνα και οι Αθηναίοι, τ. Β', Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα 1995, σ. 59.
© Γ. Καιροφύλας.

Το εξώφυλλο του έργου του Ανδρέα Κάλβου Η Λύρα, Γενεύη, τυπογραφείο Guile Fick., 1824.
Αθήνα, Εθνική Βιβλιοθήκη, Ν.Φ. 602/16.
Θησαυροί της Εθνικής Βιβλιοθήκης, Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, Αθήνα 1999, σ. 250, εικ. 200.
© Εθνική Βιβλιοθήκη, Αθήνα.

Ο Γεράσιμος Μαρκοράς (1826-1911).
Πίνακας του Ν. Λύτρα.
Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου.
Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. 6, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1991, σ. 53.
© ΥΠΠΟ.

Ο Αχιλλέας Παράσχος (1838-1895). Ήταν ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Πρώτης Αθηναϊκής Σχολής.
Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. 8, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1991, σ. 170.
© Εκδοτική Αθηνών.

Ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος-Jean Moreas (1856-1910).
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Πόρτολος, Δ., Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η Εποχή του, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1996, σ. 171, εικ. 330.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Γεώργιος Ροϊλλός, Οι ποιητές, π. 1919.
Λάδι σε μουσαμά 130x170 εκ.
Στον πίνακα απεικονίζονται μερικοί από τους σημαντικότερους ποιητές της γενιάς του 1880, εκπρόσωποι της Νέας Αθηναϊκής Σχολής. Στα δεξιά της σύνθεσης απεικονίζεται ο Α. Προβελέγγιος να διαβάζει κάποιο ποίημά του, ενώ από τα αριστερά προς τα δεξιά διακρίνονται οι Γ. Στρατήγης, Γ. Δροσίνης, I. Πολέμης, K. Παλαμάς και Γ. Σουρής.
Αθήνα, Πινακοθήκη Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός.
Κωτίδης, Α, Ελληνική Τέχνη: Νεοελληνική Ζωγραφική του 19ου αιώνα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1995, σ. 101, εικ. 64.
© Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός, Αθήνα.

Ο Εμμανουήλ Ροΐδης (1836-1904).
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Πόρτολoς, Δ., Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η Εποχή του, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1996, σ. 172, εικ. 335.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Το εξώφυλλο του έργου του Δημήτριου Βικέλα Λουκής Λάρας, β' έκδοση, Τυπογραφείο Παρνασσού, Αθήνα 1881.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Ιδιαίτερα έντονη είναι η ανασκαφική δραστηριότητα της Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών στα τέλη του 19ου αιώνα στην περιοχή της Αττικής και σε άλλα μέρη της χώρας. Φωτογραφία από τις ανασκαφές στο θέατρο του Διονύσου.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Πόρτολος, Δ., Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η Εποχή του, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1996, σ. 184, εικ. 402.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Οι ανασκαφές του Ερρίκου Σλήμαν στο χώρο των Μυκηνών το 1876 θεωρούνται από τις σημαντικότερες που πραγματοποιήθηκαν μέχρι εκείνη την εποχή, καθώς η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως θαυμάσια αρχαιολογικά ευρήματα που ανέδειξαν το μυκηναϊκό πολιτισμό. Στη φωτογραφία ο "θησαυρός του Αγαμέμνονα".
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Πόρτολος, Δ., Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η Εποχή του, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1996, σ. 187, εικ. 427.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Ο θεσμός των ποιητικών διαγωνισμών καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την πνευματική ζωή του τόπου. Ενδεικτικές της στροφής που παρατηρείται μετά τη δεκαετία του 1880 είναι οι βραβεύσεις του Κ. Κρυστάλλη (εικόνα) στο Φιλαδέλφειο διαγωνισμό.
Ελαιογραφία του Π. Λεμπέση.
Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου.
Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. 5, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1991, σ. 106.
© ΥΠΠΟ.

Την εποχή αυτή αξιόλογη είναι η κυκλοφορία των λογοτεχνικών περιοδικών. Στη φωτογραφία το εξώφυλλο του περιοδικού Ευτέρπη, της 16ης Φεβρουαρίου 1850.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Ερνστ Τσίλερ, Θέατρο Αθηνών, 1886.
Υδατογραφία 55x82 εκ.
Αθήνα, Δημοτική Πινακοθήκη, αρ. συλ. 899.
Κυριαζή, Ν., Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων: Ελληνική Ζωγραφική-Χαρακτική-Γλυπτική, Δήμος Αθηναίων Πνευματικό Κέντρο, Αθήνα 1994, σ. 26, εικ. 11.
© Δημοτική Πινακοθήκη, Αθήνα.

Φωτογραφία του μαραθωνοδρόμου ολυμπιονίκη Σπύρου Λούη με εθνική ενδυμασία.
Τσελίκα, Β., Ολυμπιακοί αγώνες 1896: Το φωτογραφικό Λεύκωμα του Άλμπερτ Μάγιερ, Εκδόσεις Εξάντας-Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 1995, σ. 68, εικ. 19.
© Εκδόσεις Εξάντας-Μουσείο Μπενάκη.

Η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων του 1896.
Γιακουμής, Χ., Η Ελλάδα: Φωτογραφικό και λογοτεχνικό ταξίδι στον 19ο αιώνα, Εκδόσεις Μπάστας-Πλέσσας, Αθήνα 1998, σ. 145.
© Χ. Γιακουμής.

Ο Διονύσιος Σολωμός (1798-1857).
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη.
Fotopoulos, D., Delivorrias, Ang., Greece at the Benaki Museum, Benaki Museum, Athens 1997, σ. 582, εικ. 1025.
© Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν του Διονύσιου Σολωμού. Εκδόθηκε στο Μεσολόγγι από το τυπογραφείο του Δ. Μεσθένεως το 1825.
Αθήνα, Εθνική Βιβλιοθήκη, Ν.Φ. 1043/8.
Θησαυροί της Εθνικής Βιβλιοθήκης, Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, Αθήνα 1999, σ. 251, εικ. 201.
© Εθνική Βιβλιοθήκη, Αθήνα.

Ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής (1809-1892).
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη.
Χριστόπουλος, Γ.(εκδ), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 505.
© Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Νικηφόρος Λύτρας, Το Ψαριανό Μοιρολόι, 1888.
Λάδι σε μουσαμά 97x140 εκ.
Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, αρ. εργ. 474.
Κωτίδης, Α., Ελληνική Τέχνη: Ζωγραφική του 19ου αιώνα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1995, σ. 106 , εικ. 68.
© Υ.Π.Π.Ο.

Νικόλαος Γύζης, Τ' αρραβωνιάσματα, 1877.
Λάδι σε μουσαμά 103x155 εκ.
Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, αρ. εργ. 110.
Κωτίδης, Α., Ελληνική Τέχνη: Ζωγραφική του 19ου αιώνα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1995, σ. 110-111, εικ. 72.
© Υ.Π.Π.Ο.

Το εξώφυλλο του έργου του Claude Fauriel Chants populaires de la Grece Moderne, τ. Α' , Paris 1824.
Αθήνα, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών-Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.
Πολίτης, Α., Claude Fauriel: Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια, Η έκδοση του 1824-1825, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 1999.
© Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών-Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα.

Ο Παναγιώτης Σούτσος (1806-1868).
Mε το γλωσσικό του μανιφέστο Νέα Σχολή του Γραφόμενου Λόγου ή Ανάστασις της αρχαίας ελληνικής γλώσσης εννοουμένης υπό πάντων που δημοσιεύτηκε το 1853 εκφράζονται οι βασικές θέσεις των εκπροσώπων της Πρώτης Αθηναϊκής Σχολής, οι οποίοι υπήρξαν υποστηριχτές της καθαρεύουσας στη διαμάχη που ξέσπασε για το γλωσσικό ζήτημα.
Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. 9α, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1991, σ. 345.
© Εκδοτική Αθηνών.

Ο Γιάννης Ψυχάρης (1854-1929).
Καινοτόμος γλωσσολόγος, από τους σημαντικότερους δημοτικιστές της εποχής του καθώς με την έκδοση του έργου του Το Ταξίδι μου το 1888 έθεσε με βάσιμα επιχειρήματα σε νέες βάσεις τη διαμάχη δημοτικιστών-καθαρευουσιάνων, υποστηρίζοντας την επικράτηση της δημοτικής γλώσσας.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Πορτόλος, Δ., Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η Εποχή του, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1996, σ. 180, εικ. 375.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Ο Νικόλαος Χαλικιόπουλος-Μάντζαρος (1795-1872).
Ελαιογραφία του Γ. Καλοσγούρου.
Κέρκυρα, Δημαρχείο.
Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. 6, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1991, σ. 12.
© Δήμος Κέρκυρας.

Ο αρχικός πολεοδομικός σχεδιασμός της πόλης της Αθήνας το 1833 σύμφωνα με τα σχέδια των αρχιτεκτόνων Στ. Κλεάνθη και Έντουαρντ Σάουμπερτ.
Αθήνα, Βιβλιοθήκη Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Χριστόπουλος, Γ.(εκδ), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 516.
© Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήνα.

Το Πολυτεχνείο. Η τάση του νεοκλασικισμού χαρακτηρίζει τα περισσότερα δημόσια οικοδομήματα που αναγείρονται κατά το 19ο αιώνα τόσο στην Αθήνα όσο και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας.
Παπαγεωργίου, Σ., Έλληνες Ευεργέτες: Άξιοι της Εθνικής Ευγνωμοσύνης, Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Αθηναίων-Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1997, σ. 168.
© Δήμος Αθηναίων-Εκδόσεις Παπαζήση.

Ιωάννης Αλταμούρας, Ναυμαχία στον Πατραϊκό, 1874.
Λάδι σε μουσαμά 59x115 εκ.
Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, αρ. εργ. 213.
Κωτίδης, Α., Ελληνική Τέχνη: Ζωγραφική 19ου αιώνα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1995, σ. 64, εικ. 20.
© Υ.Π.Π.Ο.

Αριστείδης Λ. Ροβέρτος, Αρχαία Αγγεία, 1855.
Ξυλογραφία, 11x14,3 εκ.
Νέα Πανδώρα, φύλ. 126, (1855), σ. 138.
Χρήστου, Χ., Ελληνική Τέχνη: Νεοελληνική Χαρακτική, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1994, σ. 43, εικ. 11.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Δημήτρης Φιλιππότης, Ο Ξυλοθραύστης, 1875.
Μάρμαρο, ύψος 1,10 μ.
Αθήνα, Κήπος Ζαππείου, 1η Εφορεία Νεότερων Μνημείων, Υ.Π.Π.Ο./Τ.Α.Π.
Μυκονιάτης, Η., Ελληνική Τέχνη: Νεοελληνική Γλυπτική, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1996, σ. 49, εικ. 22-23.
© Υ.Π.Π.Ο.

Γιαννούλης Χαλεπάς, Η Κοιμωμένη (ταφικό μνημείο της Σοφίας Αφεντάκη), 1878.
Μάρμαρο, μήκος 1,70 μ.
Αθήνα, Δημοτική Πινακοθήκη.
Μυκονιάτης, Η., Ελληνική Τέχνη: Νεοελληνική Γλυπτική, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1996, σ. 57, εικ. 30.
© Δημοτική Πινακοθήκη, Αθήνα.

Χειρόγραφο του Διονύσιου Σολωμού από τους Ελεύθερους Πολιορκημένους, [αρ. 27 α, β.].
Αθήνα, Ακαδημία.
Καθημερινή, Επτά Ημέρες, 24 Μαΐου 1998, σ. 28.
© Ακαδημία, Αθήνα.

Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-1879).
Eλαιογραφία του Σπυρίδωνα Προσαλέντη.
Συλλογή Ε. Καραπαναγιώτη.
Ελληνική Εκπαιδευτική Εγκυκλοπαίδεια, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. 2, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1990, σ. 141.
© Ε. Καραπαναγιώτης.

Το φύλλο 135, 1η Νοεμβρίου 1855, του περιοδικού Πανδώρα, στο οποίο δημοσιεύτηκε το πρώτο απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Παύλου Καλλιγά Θάνος Βλέκας.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911).
Συλλογή Ι. Μπαστιά.
Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό,τ. 8, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα , σ. 136.
© Ι. Μπαστιάς.

Ο Διονύσιος Σολωμός.
Σχέδιο του Γ. Βαρλάμου.
Αθήνα, Εθνική Βιβλιοθήκη.
Θησαυροί της Εθνικής Βιβλιοθήκης, Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, Αθήνα 1999, σ. 249.
© Εθνική Βιβλιοθήκη, Αθήνα.

Εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης του έργου Το ταξίδι μου του Γιάννη Ψυχάρη.
Τυπογραφείο Σ.Κ. Βλαστού, Αθήνα 1888.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.