Μέσα στη γενικότερη ευφορία της εποχής
ξεχάστηκε ή υποβαθμίστηκε ο ρόλος του στην ήττα του 1897. Όταν όμως αργότερα
προέκυψε το θέμα των συμμαχιών στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η στάση που κράτησε
συνέτεινε στην απομυθοποίησή του ως ενωτικού εθνικού συμβόλου. Έτσι, κατέστη
μέρος της πολιτικής διαμάχης. H ουδετερότητα που πρέσβευε ευνοούσε τις
Κεντρικές Αυτοκρατορίες. Aυτή του η στάση όμως υπέκρυπτε και την αντιπάθειά
του απέναντι στον κοινοβουλευτικό φιλελευθερισμό των δυτικών δημοκρατιών
και την εμπιστοσύνη του στις αυταρχικές και στρατοκρατικές ιδέες της Γερμανίας
του Κάιζερ.
Σε γενικές γραμμές η πολιτική του Kωνσταντίνου εξέφραζε παραδοσιακά
κοινωνικά στρώματα που δεν έβλεπαν ιδιαίτερα ευνοϊκά ούτε τις μεταρρυθμίσεις
των βενιζελικών ούτε φυσικά την είσοδο στο πολιτικό σκηνικό νέων κοινωνικών
δυνάμεων. Ο φόβος των παραδοσιακών στρωμάτων απέναντι στην αλλαγή της καθιερωμένης
κατάστασης ήταν πολύ έντονος. Έφταναν στο σημείο να αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη
τόσο το αποτέλεσμα των νικηφόρων Βαλκανικών Πολέμων, δηλαδή την ένταξη
στο ελληνικό κράτος νέων εδαφών και πληθυσμών, όσο και τη συνέχιση των
πολεμικών επιχειρήσεων με σκοπό την ευρύτερη εξάπλωση των συνόρων του ελληνικού
κράτους. Πολλά ήταν τα αίτια αυτής της στάσης: το "άγνωστο" των
εξελίξεων· ο δυσβάστακτο κόστος των εκστρατειών σε ανθρώπους και σε χρήμα·
ενσωμάτωση περιοχών με αξιόλογες παραγωγικές και εμπορικές δραστηριότητες,
άρα ανταγωνιστικές προς τα οικονομικά κέντρα της Παλιάς Ελλάδας· παρουσία
προσφύγων από εμπόλεμες ζώνες ή περιοχές υπό ξένη κυριαρχία, οι οποίοι
από τη μια δέχονταν τη στοιχειώδη φροντίδα του κράτους εις βάρος των δημόσιων
οικονομικών και από την άλλη ανέπτυσσαν οικονομικές δραστηριότητες ανταγωνιστικές
προς αυτές των γηγενών. Eπιπροσθέτως, πρέπει να λειφθεί υπόψη η ταπεινωτική
κατά τη γνώμη πολλών επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων στα εσωτερικά θέματα
της χώρας και ειδικότερα η επιβολή από μέρους τους της απομάκρυνσης του
βασιλιά. Το γεγονός ενέτεινε τη δυσαρέσκεια απέναντι στην πολιτική του
Bενιζέλου και συσπείρωσε ακόμη περισσότερο τους οπαδούς του Κωνσταντίνου.
H νίκη των αντιβενιζελικών στις εκλογές του 1920 παρά την επιτυχία της
συνθήκης των Σεβρών εξέφρασε την άποψη της "μικράς πλην εντίμου Eλλάδος".
Tο ενδιαφέρον είναι πως οι βασιλικές κυβερνήσεις αμέσως μετά την ανάληψη
της εξουσίας εφάρμοσαν την ακριβώς αντίθετη πολιτική από αυτή που επαγγέλθηκαν
προεκλογικά. Διεύρυναν το μέτωπο στη Μικρασία, ενδεχομένως εμπνεόμενοι
πολύ περισσότερο από ό,τι οι προκάτοχοί τους από μεγαλοϊδεατικές αντιλήψεις.
Ίσως να έπαιξαν ρόλο και οι διάφοροι θρύλοι όπως αυτός του "μαρμαρωμένου
βασιλιά" που μπορεί να εξέφραζε στη φαντασία των οπαδών του ο Kωνσταντίνος.
Ωστόσο, δεν είχαν εξασφαλιστεί οι αναγκαίοι στρατιωτικοί όροι, αλλά πολύ
περισσότερο ήταν αδύνατο να υπάρξει βοήθεια από τις Μεγάλες Δυνάμεις, με
την πολιτική των οποίων πολύ πρόσφατα είχε συγκρουστεί ο βασιλιάς. Όλα αυτά συνέτειναν στο μέγεθος της καταστροφής που ακολούθησε.
|
|