1. Στο έργο Ελλάδος περιήγησις, ΙΧ.29.2 ο Παυσανίας αναφέρεται στον πύργο ως το μοναδικό αξιόλογο κατάλοιπο της ’σκρας. Αναφορές στα τμήματα του πύργου που σώζονται μέχρι σήμερα: Roux, G., «Le val des Muses et les musees chez les auteurs anciens», Bulletin de Correspondance Hellenique 78 (1954), 45-48.

2. Στοιχεία για την ακριβή τοποθεσία βρίσκουμε στο Στράβωνα, Γεωγραφικά, 9.409, στον Παυσανία, Ελλάδος περιήγησις, ΙΧ.29.2, στον Πλούταρχο Σχόλιο για τον Ησίοδο, απόσπ. 82, Sandbach και στις ταφικές επιγραφές Inscriptiones Grecae, VII, 1883. Τα ευρήματα του οικισμού προέρχονται κυρίως από την Ελληνιστική εποχή. Σύμφωνα με τα Ηθικά του Πλουτάρχου (Υπόμνημα στο Έργα και Ημέραι του Ησιόδου, απόσπ. 82, Sandbach) η ’σκρα είναι χτισμένη σε μια νότια πλαγιά [βλ. και Wallace, P.W., «Hesiod and the Valley of the Muses», Greek, Roman and Byzantine Studies 15 (1974), 5-24 και Fossey, J.M., Topography and population of ancient Boiotia 1, Chicago (1988), 144]. Για την τοποθεσία και την ταυτότητα των αρχαίων οικισμών, ποταμών και βουνών βλ. κυρίως Wallace και σύγκρινε με Fossey, 141-145.

3. Από το ιερό των Μουσών σώζονται ερείπια ενός μικρού θεάτρου, μία σειρά κιόνων και ενός ιερού. Πβ. ακόμη: Roux, G., «Le val des Muses et les musees chez les auteurs anciens», Bulletin de Correspondance Hellenique 78 (1954), 22-48.
Σύμφωνα με τον Ηγησίνο στο έργο Ατθίς, ο Οιοκλής, γιος του Ποσειδώνα και της ’σκρας και οι αδερφοί Ώτος και Εφιάλτης ίδρυσαν στους πρόποδες του πλούσιου σε πηγές Ελικώνα μια πόλη, που της έδωσαν το όνομα της μητέρας τους ’σκρης. Λέγεται επίσης ότι αυτοί θέσπισαν και τη λατρεία των μουσών (Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, ΙΧ.29.1).

4. Ησίοδος, Έργα και Ημέραι, 633-638.

5. Ησίοδος, Έργα και Ημέραι, 639-640.

6. Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, ΙΧ.28.1.

7. Ηγησίνος στον Παυσανία, Ελλάδος περιήγησις, ΙΧ.29.1. Για τη διαφορετική αυτή θεώρηση πβ. Wallace, P.W., «Hesiod and the Valley of the Muses», Greek, Roman and Byzantine Studies 15 (1974), 6-9 και Fossey, J.M., Topography and population of ancient Boiotia 1, Chicago 1988, 144.

8. Ησίοδος, Θεογονία, 22-35.

9. Ησίοδος, Έργα και Ημέραι, 645-659. Οι μπρούτζινοι τρίποδες δε χρησιμοποιούνταν μόνο ως έπαθλα σε μουσικούς αλλά και σε άλλου είδους διαγωνισμούς, όπως διακρίνεται σε μια λεπτομέρεια του αγγείου Francois καθώς και στην απεικόνιση ασπίδας του 6ου αιώνα π.Χ.

10. Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, ΙΧ.30.3. Για τους πολυάριθμους ανδριάντες στο ιερό των Μουσών, που εν μέρει σμιλεύτηκαν από ξακουστούς γλύπτες, όπως ο Κηφισόδοτος και ο Λύσιππος, πβ. Παυσανίας, ό.π. ΙΧ.29.5-6 και 30.1-31.2.

11. Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, ΙΧ.31.3-4.

12. Ήδη από την αρχαιότητα ήταν αμφισβητούμενη η προέλευση συγκεκριμένων έργων (Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις, ΙΧ.31.4-5). Μια συλλογική έκδοση προσφέρουν οι Solmsen, F., Merkelbach, R. και West, M.L., Hesiodi Theogonia, Opera et dies, Scutum, Fragmenta selecta, Oxford 1970 και η Evelyn-White, H.G., Hesiod, the Homeric Hymns and Homerica (έκδοση με αγγλική μετάφραση), Cambridge, Massachusetts, London 1914.

13. O M. Segalen μελέτησε τέτοια γνωμικά και παροιμίες στα αγροτικά χωριά της Γαλλίας το 19ο αιώνα.
Segalen, M., Love and Power in the Peasant Family. Rural France in the Nineteenth Century, Southampton 1983.

14. Πρόκειται για την εποχή ανάμεσα στον 8ο και 6ο αιώνα π.Χ.

15. Για το θέμα του κινδύνου επιβίωσης στην αυτάρκη αγροτική οικονομία, βλ. Garnsey, P., Famine and Food Supply in the Graeco-Roman World. Responses to Risk and Crisis, Cambridge 1988. Της ιδίας, «Responses to Food Crisis in the Ancient Mediterranean World», στο: Newman, L.F. (εκδ.), Hunger in History. Food Shortage, Poverty and Deprivation, Oxford 1990, 126-146.

16. Για τις ομοιότητες με τα ημερολόγια αγροτικών εργασιών της εποχής μας πβ. Halstead, P., Jones, G., «Agrarian Ecology in the Greek Islands. Time Stress, Scale and Risk», JHS 109 (1989), 41-55.

17. Σύμφωνα με το σημερινό ημερολόγιο ο μήνας Γαμηλιώνας τοποθετείται από τα μέσα Ιανουαρίου έως τα μέσα Φεβρουαρίου.

18. Με τον όρο "οίκος" εννοείται το "σπίτι" στο οποίο δεν ανήκουν μόνο τα μέλη της οικογένειας παρά όλα τα άτομα που ζουν μέσα στο οίκημα, συμπεριλαμβανομένων και των υποτακτικών και των σκλάβων, καθώς και η υλική υποδομή, δηλαδή τα οικημάτα του αγροκτήματος και τα κατοικίδια ζώα.

19. Η απαίτηση απόλυτης πίστης στη φιλία αντικατοπτρίζεται με ιδιαίτερα όμορφο τρόπο στο μύθο της αλεπούς και του αετού, που μας σώζεται από τον Αρχίλοχο (Αποσπάσματα από τον Αρχίλοχο, 88-95 Diehl, 172-181, West). Συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή των μύθων του Αισώπου (μύθος 1, Hausrath): Η αλεπού και ο αετός, επειδή ήταν φίλοι, αποφάσισαν να ζήσουν δίπλα δίπλα. Ο αετός πέταξε σε ένα ψηλό δέντρο και άρχισε να κλωσάει εκεί τα αυγά του και η αλεπού γέννησε τα μικρά της σε ένα θάμνο στις ρίζες του δέντρου. Μια φορά που η αλεπού έλειπε και ο αετός δεν είχε να φάει, κατέβηκε από το δέντρο, άρπαξε τα αλεπουδάκια και μαζί με τα παιδιά του τα έφαγαν. Όταν η αλεπού γύρισε και είδε τι είχε γίνει, καταράστηκε τον εχθρό της. Έπειτα από λίγο καιρό όμως αναγκάστηκε και ο αετός να μετανιώσει που κατέλυσε τη φιλία. Όταν μια μέρα κάποιοι άνθρωποι έσφαξαν μια κατσίκα στο χωράφι τους, ο αετός έφερε στη φωλιά του ένα κομμάτι κρέας από το βωμό. Από το κομμάτι κρέας πήρε φωτιά το δέντρο. Τα αετόπουλα έπεσαν στο χώμα και η αλεπού έτρεξε και τα καταβρόχθισε μπροστά στα μάτια του αετού. Ο μύθος δείχνει τι καταστροφές μπορεί να προκαλέσει η θρασεία προδοσία μιας φιλίας.

20. Campbell, J.K., Honour, Family and Patronage. A study of Institutions and Moral Values in a Greek Mountain Community, Oxford 1964.
Walcot, P., Greek Peasants, Ancient and Modern. A comparison of Social and Moral Values, Manchester 1970, 37.
Stahl, P.H., Household, Village and Village Confederation in Southeastern Europe, New York 1986, 33-35.
Cohen, D., «Seclusion, Separation and the Status of Women in Classical Athens», Greece and Rome 36 (1989), 3-15.
Της ιδίας, Law, Sexuality and Society. The Enforcement of Morals in Classical Athens, Cambridge 1991, 41-47.

21. Βασική μελέτη για την ερμηνεία της κατανομής της εργασίας ανάλογα με το φύλο Mitterauer, M., «Geschlechtsspezifische Arbeitsteilung und Geschlechterrollen in laendlichen Gesellschaften, Mitteleuropas», στο: Martin, J., Zoepffel, R. (εκδ.), Aufgaben, Rollen und Raume von Frau und Mann., 2, Εκδόσεις του Ινστιτούτου Ιστορικής Ανθρωπολογίας 5.2, Freiburg, Muenchen 1989, 819-914.

22. «Προίκα» (προίξ) αποτελούν τα αντικείμενα αξίας που δίνει στη γυναίκα ο πατέρας της όταν παντρεύεται, «έδνα» είναι τα αντικείμενα αξίας που δίνει ο σύζυγος στον πατέρα της νύφης ή στην ίδια για το γάμο και «επαύλια» είναι τα αντικείμενα αξίας που δίνει ο σύζυγος στη γυναίκα το πρωί, την επομένη του γάμου.

23. Με τον όρο «πατροτοπικότητα» δηλώνεται ότι το νιόπαντρο ζευγάρι μετά την τελετή του γάμου μετακομίζει στο πατρικό σπίτι του συζύγου. Στην περίπτωση της «μητροτοπικότητας» το ζευγάρι μετακομίζει στο πατρικό σπίτι της συζύγου.

24. Ο όρος «πατρικός» δηλώνει τη σχέση από την πλευρά του πατέρα.

25. Οι Βούζυγες ανήκουν στο πιο διακεκριμένο γένος ιερέων στην Αττική. Ανάγουν την καταγωγή τους στον ήρωα Βούζυγο, για τον οποίο λέγεται πως ήταν ο πρώτος που έζεψε βόδια στο αλέτρι για να οργώσει το χωράφι του.

26.Η ονοβασία είναι σε πολλές κοινωνίες μια ευρέως διαδεδομένη μορφή διαπόμπευσης που εφαρμοζόταν σε περιπτώσεις μοιχείας ή σε άλλου είδους παραπτώματα, κατά τα οποία η γυναίκα πρόσβαλλε την κυριαρχία του άντρα στον οίκο. Στοιχεία από την Ελλάδα και την Τουρκία παρατίθενται:
Halliday, W.R., The Greek Questions of Plutarch, Oxford 1928, 43.
Saintyves, P., «Le Charivari de l adalture et les courses... corps nus», L Ethnographie N.S. 31 (1935), 18 κ.εξ.
Segalen, M., Love and Power in the Peasant Family. Rural France in the Nineteenth Century, Southampton 1983, 43 κ.εξ.
Rey-Flaud, H., Le Charivari. Les rituels fondamentaux de la sexualite, Paris 1985, 145-151.