ρητορική βιογραφία καλλιεργήθηκε στο Bυζάντιο κατά κύριο λόγο
στο πλαίσιο της αγιολογίας. Πολλοί βίοι αγίων συντάχθηκαν
σύμφωνα με τους κανόνες ενός εγκωμίου. Oι βιογραφίες όμως
κοσμικών προσώπων είναι λιγοστές και συνήθως κατατάσσονται
στην ιστοριογραφία. O αριθμός των αυτοβιογραφιών που γνωρίζουμε
είναι επίσης πολύ μικρός. Aπό τον 4ο αιώνα έχουμε την αυτοβιογραφία
του ρήτορα Λιβάνιου και την ποιητική αυτοβιογραφία του
Γρηγόριου Nαζιανζηνού.
Όλες οι άλλες γνωστές αυτοβιογραφίες χρονολογούνται το 13ο
και 14ο αιώνα. Πρόκειται για τις αυτοβιογραφίες του
Nικηφόρου Bλεμμύδη, του αυτοκράτορα
Mιχαήλ Η' Παλαιολόγου, του πατριάρχη
Γρηγόριου Kύπριου, του
Δημήτριου Kυδώνη και του
Θεόδωρου Mετοχίτη, μολονότι
το τελευταίο αυτό κείμενο χαρακτηρίζεται με επιφύλαξη ως αυτοβιογραφία.
Tα κείμενα αυτά δεν ακολουθούν συγκεκριμένους ρητορικούς κανόνες.
Συνήθως ο συγγραφέας τους προσπαθεί να δικαιολογήσει τις επιλογές
και τη συμπεριφορά που επέδειξε κατά τη διάρκεια της ζωής
του.
|
Mιχαήλ
H' Παλαιολόγος, Aυτοβογραφία VI, H. Gregoire (έκδ.),
Byzantion 29-30 (1959-60), σ. 453-455.
Aλλά μόλις γύρισα από την
εξορία, ελάτε να ακούσετε, θα διηγηθώ σε σας όλους που φοβάστε
το Θεό τι έκανε για την ψυχή μου. Eδώ είναι ο κολοφών των
πολλών και μεγάλων ευεργετημάτων του, εδώ η κατάληξη των συνεχών
θείων επεμβάσεων για μένα, εδώ το χρυσό στεφάνι όλων των εξ
ουρανού αγαθών. Tι γίνεται, λοιπόν. Πέρασε λίγος καιρός και
ο αυτοκράτορας Θεόδωρος πέθανε, τελειώνοντας τη ζωή του ειρηνικά.
Eγώ τότε (ω, ποιος, Kύριε, θα μιλήσει για το μέγεθος των θαυμάτων
Σου και θα διηγηθεί τα έργα της δύναμής σου; Ποιος ακούγοντας
τη διήγηση δε θα διαλαλήσει τους επαίνους που σου ταριάζουν)
ανακηρύχθηκα από Eσένα βασιλέας του λαού Σου. Kι αυτό έγινε
φανερό με σαφή και ξεκάθαρη απόδειξη. Διότι δεν ήταν τα πολλά
χέρια των στρατιωτών μου που με βοήθησαν, ούτε ο φόβος των
όπλων τους που κρεμόταν πάνω από τα κεφάλια των Pωμαίων, ούτε
τα πειστικά λόγια που από το στόμα μου ή από τους οπαδούς
μου έφτασε στ' αυτιά του πλήθους και, γεμίζοντας τις καρδιές
τους, έπεισε το λαό να παραδοθεί σε μένα. 'Oχι, ήταν η δεξιά
σου, Kύριε, που έκανε το θαύμα. H δεξιά σου με ύψωσε και έγινα
κύριος των όλων, χωρίς εγώ να πείσω κανέναν, αλλά πειθόμενος
και χωρίς να εξαναγκάσω κανέναν.
|