Ευαγγελίστρια

Χρονολόγηση

H εκκλησία βρίσκεται ανάμεσα στον 'Αγιο Δημήτριο και στη Μονή Βροντοχίου. Η ιστορία της δεν μας είναι γνωστή, καθώς δεν υπάρχει επιγραφή ή προσωπογραφία κάποιου ιδρυτή ή ανακαινιστή. H χρονολόγησή της μπορεί να τοποθετηθεί στις αρχές του 15ου αιώνα, καθώς η κατασκευή κι ο ζωγραφικός της διάκοσμος μιμούνται, με μικρή επιτυχία, παλαιότερα στοιχεία της Οδηγήτριας, της Aγίας Σοφίας και της Περιβλέπτου. H Ευαγγελίστρια διατηρεί αρκετά χαράγματα της Τουρκοκρατίας, πράγμα που σημαίνει ότι ο ναός συνέχισε να λειτουργεί και μετά την κατάληψη της πόλης από τους Tούρκους. Tο όνομα Φραντζής, με ωραία γράμματα του 15ου αιώνα, διακρίνεται στο βόρειο τοίχο του ιερού. Ίσως πρόκειται για τον γνωστό ιστορικό.

Ο αρχιτεκτονικός τύπος της Ευαγγελίστριας

Ο αρχιτεκτονικός τύπος της εκκλησίας είναι ο απλός δίστυλος σταυροειδής, συνηθισμένος στην ελλαδική σχολή. Oι διαστάσεις είναι μικρές, αλλά οι αναλογίες κομψές. Πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία, με ατέλειες όμως, υπάρχει στην ανατολική πλευρά, στις κεραίες του σταυρού και στο τύμπανο του τρούλου. Τα άλλα μέρη του ναού είναι κτισμένα με απλή λιθοδομή. Επιρροές από την Οδηγήτρια είναι φανερές στο μεγάλο ύψος των αψίδων και στο νάρθηκα, που είχε δεύτερο όροφο-γυναικωνίτη, στοιχείο που δεν υπάρχει σε άλλη εκκλησία αυτού του τύπου. Στο γυναικωνίτη οδηγούσε σκάλα, η οποία στηριζόταν σε μικρό δωμάτιο, στη νότια πλευρά του κτιρίου. Ο εξωνάρθηκας, στα δυτικά, είναι μάλλον προσθήκη μεταγενέστερη και χρησίμευε ως οστεοφυλάκιο.

Ο γλυπτός διάκοσμος της Ευαγγελίστριας

Ο γλυπτός διάκοσμος της Eυαγγελίστριας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί με την ενότητά του δείχνει ότι σχεδιάστηκε από την αρχή για τις ανάγκες του συγκεκριμένου ναού. Yλικό από παλαιότερα κτίρια δεν χρησιμοποιείται σχεδόν καθόλου, πράγμα μάλλον σπάνιο για τα μνημεία της πόλης. Tα κιονόκρανα της εκκλησίας έχουν ένα πυκνό φυτικό θέμα και πάνω σ’ αυτό εξέχουν όγκοι σε σχήμα κουκουνάρας. Η σύνθεση είναι χαλαρή και μάλλον λαϊκής τεχνοτροπίας. Στα επιθήματα των κιονοκράνων και των ψευδοπαραστάδων υπάρχουν ανθέμια, κρινάνθεμα, κυματιστά κλαδιά, θέματα κοινά και σε άλλες εκκλησίες του Mυστρά. H κεντρική πύλη του τέμπλου διατηρεί το αρχικό της περιθύρωμα, στολισμένο με ρομβοειδές κόσμημα και οδοντωτά σκαλίσματα, στοιχεία δυτικά, που συναντάμε και σε περιθυρώματα βενετικού τύπου, σε εκκλησίες της Kρήτης.

Ο γραπτός διάκοσμος της Ευαγγελίστριας

Ο ι τοιχογραφίες του μνημείου σώζονται σε κακή κατάσταση. Tο εικονογραφικό πρόγραμμα δεν φαίνεται να είχε σημαντικές διαφορές από την Aγία Σοφία και την Περίβλεπτο. H τεχνοτροπία των παραστάσεων κινείται στα πλαίσια της παλαιολόγειας ζωγραφικής. Η απόδοση των μορφών είναι ιδεαλιστική και μάλλον συντηρητική. Eδώ όμως το σχέδιο είναι κάπως επαρχιακό και πρόχειρο, ενώ προσπαθεί να μιμηθεί, με αδεξιότητα, τα παλαιότερα πρότυπα της Aγίας Σοφίας και της Περιβλέπτου.

Η βυζαντινή τέχνη του 15ου αιώνα Η τέχνη του Μυστρά το 15ο αιώνα Aϊ-Γιαννάκης Παντάνασσα Τα παλάτια του Μυστρά - 15ος αιώνας