Τα παλάτια του Μυστρά (15ος αιώνας)


Σ τα χρόνια των Παλαιολόγων, το συγκρότημα των ανακτόρων μεγάλωσε και πάλι. Η πτέρυγα που κτίσθηκε από τον Μανουήλ Καντακουζηνό, εξακολούθησε να χρησιμοποιείται ως κατοικία της οικογένειας του δεσπότη. Προστέθηκε όμως στη δυτική πλευρά του υπάρχοντος κτιρίου, ένα μεγάλο ορθογώνιο συγκρότημα, με διαστάσεις 33,50Χ10,65 μέτρα. Η χρονολογία ανέγερσής του είναι άγνωστη, θα μπορούσε όμως να συνδεθεί με την παρουσία στον Μυστρά του αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου, στα 1408 ή στα 1415, καθώς ο πολυτελής χαρακτήρας του παραπέμπει σε συνήθειες της πρωτεύουσας. Το νέο κτίσμα είχε κελάρια κι αποθήκες στο ισόγειο και πάνω απ’ αυτά οκτώ δωμάτια μεγάλου μεγέθους, που δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους. Εδώ, πιθανόν, βρίσκονταν τα γραφεία των κρατικών υπηρεσιών και των αυλικών του δεσπότη.
Ο επόμενος όροφος είχε μια μεγάλη αίθουσα τελετών, που καταλάμβανε όλη την επιφάνεια του συγκροτήματος, με οκτώ μεγάλα παράθυρα στο νότιο τοίχο, διακοσμημένα με τυφλές γοτθικές αψίδες και έξι στο βόρειο. Το πιο ενδιαφέρον, ίσως, στοιχείο του ορόφου ήταν μια κόγχη στο νότιο τοίχο, όπου μάλλον υπήρχε ο θρόνος του δεσπότη. Στην υπόλοιπη αίθουσα υπήρχε κατά μήκος των τοίχων ένα χαμηλό πέτρινο πεζούλι, όπου μπορούσαν να καθίσουν οι αυλικοί και οι επισκέπτες.
Η αρχιτεκτονική της "αίθουσας του θρόνου" ακολουθούσε αναμφίβολα κωνσταντινουπολίτικα πρότυπα, είχε όμως και δυτικά στοιχεία στο διάκοσμο και στην οργάνωση του χώρου. Στη σημερινή του μορφή -και ιδιαίτερα πριν τις αναστηλωτικές εργασίες της τελευταίας δεκαετίας- το κτίριο είναι θλιβερό και αυστηρό, καθώς έχει χάσει τη στοά με τις αψίδες, που εκτεινόταν κατά μήκος του νότιου τοίχου, σε δύο πατώματα, δημιουργώντας έτσι πρόσβαση προς τους δύο χαμηλότερους ορόφους. Ακόμα όμως και στην κατάσταση που βρίσκεται κι η οποία διαρκώς βελτιώνεται με εκτεταμένες εργασίες αναστήλωσης, μας δίνει μια εικόνα για τη μεγαλοπρέπεια και τον πλούτο των τελετών, που λάμβαναν χώρα στο εσωτερικό του. Το μικρό δεσποτάτο της Πελοποννήσου φαίνεται ότι ακολουθούσε πρότυπα κωνσταντινουπολίτικα στις επίσημες τελετές, το συμβολικό περιεχόμενο των οποίων ήταν ανάλογο μ’ αυτό του κέντρου της Αυτοκρατορίας. Με την όλη οργάνωση του χώρου δινόταν έμφαση στον ιδιαίτερο χαρακτήρα της εξουσίας του δεσπότη, που θεωρούνταν ηγεμόνας "ελέω Θεού", αντιπρόσωπος της Θείας Πρόνοιας επί γης.
Η βυζαντινή τέχνη του 15ου αιώνα Η τέχνη του Μυστρά το 15ο αιώνα Ευαγγελίστρια Aϊ-Γιαννάκης Παντάνασσα