|
Αθλητισμός και απεικονίσεις στην τέχνη
Το κατεξοχήν είδος τέχνης που απεικονίζει αθλητές, αγωνίσματα
και σκηνές από την Παλαίστρα και το Γυμνάσιο είναι αναμφίβολα
η  αγγειογραφία.
Τα σχετικά θέματα, κυρίως αρματοδρομίες και αγώνες δρόμου,
εμφανίζονται ήδη από τη 2η χιλιετία π.Χ. σε μυκηναϊκά εικονιστικά
αγγεία. Τέτοιες παραστάσεις συνεχίζονται σποραδικά κατά τη
Γεωμετρική εποχή, για να γνωρίσουν όμως τη μεγαλύτερη ακμή
τους κατά τον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ. στα αττικά μελανόμορφα
και ερυθρόμορφα αγγεία. Τα γνωστότερα αγγεία με αθλητικές
παραστάσεις ήταν οι Παναθηναϊκοί αμφορείς, που, γεμάτοι λάδι,
δίνονταν ως έπαθλα σε αγώνες προς τιμήν της θεάς Αθηνάς στην
Αθήνα. Τέτοια αγγεία έχουν βρεθεί σε όλη τη Μεσόγειο και απεικονίζουν
στη μία όψη το άθλημα στο οποίο νίκησε ο αθλητής και στην
άλλη τη θεά Αθηνά. Αθλητικά θέματα παριστάνονται από πολύ
νωρίς και στα αγγεία της Κάτω Ιταλίας, κυρίως σε σφαιρικούς
αρυβάλλους, που περιείχαν το απαραίτητο για την επάλειψη των
αθλητών λάδι.
Στην αρχαία ζωγραφική, αθλητικά θέματα απεικονίζονται ήδη στις
μινωικές τοιχογραφίες του ανακτόρου της Κνωσού, όπου σώζεται  παράσταση
νέου που επιχειρεί άλμα πάνω από ταύρο, καθώς και η γνωστή σκηνή
με τον πρίγκιπα-πυγμάχο. Από την άλλη, η περιγραφή από το Φιλόστρατο
μιας πινακοθήκης των Ρωμαϊκών χρόνων δείχνει το ενδιαφέρον της μεταγενέστερης
ζωγραφικής για τέτοια θέματα. Στη Ρωμαϊκή εποχή έχουμε επίσης εκτεταμένες
αναπαραστάσεις αγώνων σε ψηφιδωτά, άμεσα εμπνευσμένα από την ελληνική
τέχνη, που συνδέονται με την ιδιαίτερη ακμή που γνώρισαν οι αγώνες
κατά την Αυτοκρατορική εποχή. Τέτοια ψηφιδωτά βρέθηκαν στην Όστια,
στη Ρώμη, στη Σικελία και στη Βόρεια Αφρική και μας διασώζουν πολυάριθμες
λεπτομέρειες της αρχαίας αθλητικής πρακτικής.
Όσον αφορά στα ανάγλυφα, εκτός από τα λίθινα βάθρα αγαλμάτων αθλητών, σώζονται επίσης επιτύμβιες ή αναθηματικές στήλες, καθώς και ρωμαϊκές σαρκοφάγοι με παραστάσεις αθλητών σε χαρακτηριστικές εν ζωή δραστηριότητες. Ανάμεσα στα ανάγλυφα που κοσμούσαν βάθρα αγαλμάτων αθλητών ξεχωρίζουν αυτά που βρέθηκαν εντοιχισμένα στο Θεμιστόκλειο τείχος της Αθήνας και χρονολογούνται στην Αρχαϊκή εποχή. Σε επιτύμβια ανάγλυφα έχουμε απεικονίσεις του νεκρού ως πυγμάχου, αθλητή με στλεγγίδα, παλαιστή, ακοντιστή, δισκοβόλου ή άλτη.
Τα νομίσματα επίσης αποτελούν ένα σημαντικό μέσο απεικόνισης αθλητικών θεμάτων. Χρυσά νομίσματα σε ανάμνηση σημαντικών ολυμπιακών νικών τους σε αρματοδρομίες έκοψαν οι τύραννοι Ιέρων των Συρακουσών και Αναξίλας από το Ρήγιο. Ο Φίλιππος Β' της Μακεδονίας έκοψε επίσης χρυσά νομίσματα σε ανάμνηση μιας ιππικής νίκης του στην Ολυμπία. Έχουν σωθεί επιπλέον και νομίσματα με παραστάσεις συγκεκριμένων αγωνισμάτων. Μορφή οπλιτοδρόμου κοσμούσε τη μία όψη των νομισμάτων της βόρειας μικρασιατικής πόλης Κυζίκου. Για δύο αιώνες, έως τα μέσα του 5ου αι. π.Χ., η νήσος Κως έκοψε αργυρά νομίσματα με παράσταση δισκοβόλου δίπλα σε τρίποδα. Ένα ζευγάρι παλαιστών σε διάφορες παραλλαγές απαντά τέλος στα νομίσματα της νότιας μικρασιατικής πόλης Ασπένδου.
|
