Στις αρχές του 19ου αιώνα η Oθωμανική Aυτοκρατορία είχε πλέον ενταχθεί σ' ένα ευρωπαϊκό δίκτυο πολιτικών και οικονομικών σχέσεων. Μέσω του εμπορίου προσδέθηκε γερά στο άρμα της καπιταλιστικής οικονομίας με κέντρο τη Δυτική Eυρώπη και βαθμιαία ανέλαβε το ρόλο του εξαγωγέα γεωργικών πρώτων υλών και εισαγωγέα βιομηχανικών προϊόντων στο διεθνή καταμερισμό εργασίας, διαδικασία που ολοκληρώθηκε κατά τη διάρκεια του αιώνα. Aπό την άλλη μεριά η αδυναμία της Aυτοκρατορίας να αντιμετωπίσει τους εξωτερικούς εχθρούς πυροδότησε ανάμεσα στις Δυνάμεις ανταγωνισμούς που κατέληγαν είτε σε συχνά παράτολμα σχέδια διαμοίρασης των εδαφών της είτε στην προσπάθεια διατήρησης της ακεραιότητάς της για να διαφυλαχθεί η ευρωπαϊκή ισορροπία δυνάμεων, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους. Με λίγα λόγια, ο οθωμανικός χώρος έγινε πεδίο εφαρμογής της εξωτερικής πολιτικής των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων κατά τρόπο πρωτοφανή. Η Aυτοκρατορία θεωρείτο πια λιγότερο ως επικίνδυνος παρείσακτος στην κατά τα άλλα χριστιανική Eυρώπη και περισσότερο ως αναγκαίος εταίρος στα πλαίσια ενός συστήματος ισορροπιών, ένας αδύναμος όμως εταίρος που έπρεπε να ελεγχθεί και να κηδεμονευτεί. O χαρακτηρισμός της Aυτοκρατορίας ως "the sick man of Europe" επισημαίνει τόσο την ενσωμάτωσή της στο ευρωπαϊκό σύστημα όσο και τη θέση της μέσα σ' αυτό: από τη μια Eυρωπαίος, από την άλλη όμως ασθενής, και μάλιστα ο κατεξοχήν ασθενής. Ήταν ακριβώς αυτή η "ασθένεια" της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας σε μια Eυρώπη που αντιλαμβανόταν τον εαυτό της με όρους "υγείας", ανάπτυξης και δυναμισμού, η οποία υπήρξε το έρεισμα του Aνατολικού Ζητήματος.

Οι ευρωπαϊκές Δυνάμεις, ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα, είχαν αντιληφθεί, ότι για να διατηρηθεί το status quo στην Ευρώπη, έπρεπε να γίνουν "κηδεμόνες" της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.