Κατάρρευση της αυτοκρατορίας της Θεσσαλονίκης

αυτοκρατορία της Θεσσαλονίκης, συρρικνωμένη μετά την ήττα του Θεόδωρου Δούκα στην Κολοκοτνίτσα το 1230, πέρασε στα χέρια του αδελφού του Μανουήλ. Ο Μανουήλ αναζητούσε πλέον τη συμμαχία του αυτοκράτορα της Νίκαιας, γι' αυτό και αποκατέστησε το 1233 τις εκκλησιαστικές σχέσεις με το Πατριαρχείο της Νίκαιας που είχαν διακοπεί μετά τη στέψη του Θεόδωρου Δούκα σε αυτοκράτορα. Λίγο αργότερα, το 1242, ο Ιωάννης Βατάτζης ανάγκασε το διάδοχο του Μανουήλ, Ιωάννη Δούκα (1237-44) να παραιτηθεί από τον αυτοκρατορικό τίτλο, να αναγνωρίσει τον αυτοκράτορα της Νίκαιας ως επικυρίαρχο και να περιοριστεί στον τίτλο του δεσπότη.
Την τελική κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τις δυνάμεις της Νίκαιας καθυστέρησε λίγο η επιδρομή των Μογγόλων που απασχόλησε το Βατάτζη στη Μικρά Ασία. Η μογγολική προέλαση ωστόσο άφησε άθικτη την αυτοκρατορία της Νίκαιας, ενώ ταυτόχρονα την απάλλαξε από τον τούρκο αντίπαλό της που κατέστη φόρου υποτελής στους Μογγόλους το 1243 και αποδυνάμωσε αισθητά το βουλγαρικό κράτος. Επενέβη τότε πάλι ο Βατάτζης στα Βαλκάνια και επωφελούμενος από το θάνατο του βούλγαρου τσάρου Κολιμάν (1241-46) εξέτεινε την κυριαρχία του στη Θράκη ως τις πηγές του ποταμού Έβρου και στη Μακεδονία ως τον Αξιό. Τέλος, στράφηκε κατά της Θεσσαλονίκης, όπου τον κάλεσαν οι δυσαρεστημένοι με το διάδοχο του Ιωάννη Αγγέλου, το δεσπότη Δημήτριο (1244-46) και την κατέλαβε οριστικά το 1246.