Οι ελληνορθόδοξες κοινότητες της οθωμανικής ανατολής μπορούν σχηματικά να ενταχθούν σε τρεις γεωγραφικές ζώνες με διαφορετικά δημογραφικά, οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά:

Στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, σε ένα φυσικό περιβάλλον που ευνοεί την επικοινωνία και το εμπόριο, συγκεντρωνόταν μεγάλος αριθμός ελληνικών κοινοτήτων. Πρόκειται για πληθυσμούς που στην πλειοψηφία τους κατοικούσαν στα αστικά κέντρα και ασχολούνταν με το εμπόριο και τη ναυτιλία ή εξασκούσαν ελεύθερα επαγγέλματα. Σε σχέση με τον αγροτικό τομέα οι Έλληνες της περιοχής ασχολούνταν με καλλιέργειες εμπορευματικοποιημένες σε υψηλό βαθμό. Σε αυτό το χώρο το ελληνικό στοιχείο έκανε αισθητή την παρουσία του με εθνοθρησκευτικούς θεσμούς όπως σχολεία, εκπαιδευτήρια ανώτερου επιπέδου, πολιτιστικούς συλλόγους και ιδρύματα.

Στον Πόντο, τα γεωγραφικά δεδομένα της περιοχής ευνοούσαν τους στενούς δεσμούς με τη Ρωσία. Οι κοινότητες που υπήρχαν εκεί ήταν οργανωμένες με το θεσμό των δημογερόντων, ενώ οι κύριες επαγγελματικές απασχολήσεις τους σχετίζονταν με τη γεωργία και την υλοτομία.
Στην περιοχή της Καππαδοκίας τέλος η γεωγραφική απομόνωση επηρέαζε τη ζωή των ελληνορθόδοξων, οι οποίοι αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα διατήρησης της ελληνικής γλώσσας. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν τουρκόφωνοι, αλλά παρέμεναν χριστιανοί ορθόδοξοι. Οι βιοποριστικές ασχολίες τους περιορίζονταν στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Στα τέλη του 19ου αιώνα επεκτάθηκε σημαντικά η χρήση της ελληνικής γλώσσας στην Καππαδοκία και παρατηρήθηκαν αλλαγές πολλών τουρκογενών ονομάτων με ελληνικά.

Η πολιτική των Νεοτούρκων και οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν με τους πολέμους της δεκαετίας του 1910, διαμόρφωσαν ένα κλίμα αποκλεισμού και τρομοκρατίας για τους μη μουσουλμάνους υπήκοους του οθωμανικού κράτους. Μετά τους Βαλκανικούς αλλά κυρίως κατά τη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου, το ελληνικό στοιχείο υπέστη σημαντικές διώξεις και εκτοπίσεις. Το ελληνικό κράτος ανέλαβε πλέον επίσημα την πολιτική και εθνική εκπροσώπηση των ελληνορθόδοξων. Mετά το τέλος του Πολέμου διεκδικήθηκαν οι δυτικές περιοχές της Μικράς Ασίας, όπου το ελληνικό στοιχείο εμφανίζεται με τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή πυκνότητα. H Καταστροφή του 1922 και η Έξοδος σήμαναν το τέλος της παρουσίας των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων στη Μικρά Ασία.