Η Εθνική Αντίσταση

Η κατάρρευση του κρατικού μηχανισμού και των θεσμών του, που ακολούθησε τη γερμανική εισβολή (Απρίλιος 1941) δημιούργησε βαθιά και δυσαναπλήρωτα κενά στον κοινωνικό ιστό. Αντιμέτωποι με αυτήν ακριβώς την κρατική αποσύνθεση, μεμονωμένοι πολίτες πήραν την πρωτοβουλία αυτοοργάνωσης μέσα από νέου τύπου κοινωνικά μορφώματα.

Οι στόχοι δεν αφορούσαν μόνο το προφανές, την αντίσταση στον κατακτητή, αλλά επιχειρούσαν να απαντήσουν και στα οξύτατα νέα προβλήματα που προέκυψαν, αιχμή των οποίων αποτέλεσε κυρίως η αντιμετώπιση της πείνας. Η αφερεγγυότητα της διαχείρισης από την κυβέρνηση των δωσίλογων, η συστηματική υφαρπαγή των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας από τις αρχές Κατοχής και η δραματική κλιμάκωση της πείνας οδήγησαν μεγάλα, όσο και ετερογενή, τμήματα του πληθυσμού σε μια διαδικασία ευρείας και ριζοσπαστικής πολιτικά κινητοποίησης.

Η εθνική αντίσταση στις ποικίλες μορφές της: παθητική-ενεργητική, στο βουνό ή στις πόλεις, με πρακτικές κοινωνικής αλληλοβοήθειας ή την ανάληψη ένοπλης δράσης, εκτός από την άρση παραδοσιακών ταξικών, πολιτικών και άλλων διαφορών, υπογράμμιζε την αποφασιστική άρνηση ενός λαού να αποδεχτεί τις απάνθρωπες συνθήκες ζωής που του επιβάλλονταν. Η αντίσταση στην κατεχόμενη Ελλάδα προσέλαβε εκπληκτικές διαστάσεις και μέσα στις οριακά ακραίες συνθήκες του Β' Παγκόσμιου Πολέμου αναδείχτηκε -μαζί με τη αντίστοιχη γιουγκοσλαβική- στο μαζικότερο και ουσιαστικότερο κίνημα στην Ευρώπη της φασιστικής Νέας Τάξης.