Η πολιτική συγκυρία το φθινόπωρο του 1944

Τα πολιτικά προβλήματα που ανέκυψαν στη διάρκεια του φθινοπώρου του '44 συζητήθηκαν σε μακρές συνομιλίες μεταξύ του Παπανδρέου και των υπουργών της αριστεράς στην κυβέρνησή του. Αναμφισβήτητα, τόσο ο πρωθυπουργός όσο και η βρετανική κυβέρνηση συνειδητοποιούσαν πως ο ΕΛΑΣ εξακολουθούσε να διαθέτει υπέρτερες δυνάμεις και να κατέχει το στρατηγικό πλεονέκτημα στο μεγαλύτερο τμήμα της ελληνικής επικράτειας. Για το λόγο αυτό, η διάλυση των μονάδων του και ο αφοπλισμός τους απέκτησε προτεραιότητα στην τακτική του Παπανδρέου, με σκοπό την ανάκτηση του πολιτικού και στρατιωτικού ελέγχου στη χώρα μετά την απελευθέρωση. Οι συνομιλίες αποδείχθηκαν χρονοβόρες, αλλά κατέληξαν σε συμφωνία που πρόβλεπε τη διατήρηση μίας μόνο μονάδας του ΕΛΑΣ. Τελική προθεσμία δόθηκε τόσο στον ΕΛΑΣ όσο και στον ΕΔΕΣ να αυτοδιαλυθούν ως τις 10 Δεκεμβρίου του 1944.

Ωστόσο, στο μεταξύ το ΚΚΕ είχε αρχίσει να μεταβάλλει τη στάση του, υιοθετώντας πιο σκληρή γραμμή απέναντι στην κυβέρνηση Παπανδρέου. Η άρνηση της ηγεσίας του να εφαρμόσει τη συμφωνία διάλυσης του ΕΛΑΣ αποτέλεσε την πρώτη δυσοίωνη ένδειξη της αδυναμίας γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ της κυβέρνησης και του ΚΚΕ. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε δραματική κυβερνητική κρίση που οδήγησε σε παραίτηση των αριστερών υπουργών από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Η κρίση επιδεινώθηκε με την παρέμβαση της βρετανικής κυβέρνησης που εξουσιοδότησε το Scobie να χρησιμοποιήσει τις βρετανικές δυνάμεις εναντίον κάθε εσωτερικής αναταραχής.