Τα Δεκεμβριανά

Η διαδήλωση που οργάνωσε η ηγεσία του ΚΚΕ για τις 3 Δεκεμβρίου του 1944 στην Αθήνα κατέληξε σε αιματοχυσία και αποτέλεσε την απαρχή των συγκρούσεων μεταξύ δυνάμεων της κυβέρνησης και αριστερών οργανώσεων. Στη σύγκρουση αυτή οι βρετανικές δυνάμεις έλαβαν ενεργό μέρος. Αυτή ήταν και η πρώτη κύρια ένδειξη του βρετανικού ενδιαφέροντος να στηριχθεί η ελληνική κυβέρνηση απέναντι στην απειλή επικράτησης των αριστερών δυνάμεων.

Οι τελευταίες ημέρες του 1944 χαρακτηρίστηκαν από έντονη πολιτική κινητικότητα, κυρίως λόγω της απόφασης της βρετανικής κυβέρνησης να αναμιχθεί ενεργά ως διαμεσολαβητής μεταξύ των δύο αντίπαλων παρατάξεων για την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης. Ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου υπέβαλε την παραίτησή του αμέσως μετά τα γεγονότα της 3ης Δεκεμβρίου, αλλά έλαβε την πλήρη υποστήριξη του Churchill και παρέμεινε στη θέση του.

Ωστόσο, ο βρετανός πρωθυπουργός, διαισθανόμενος τον κίνδυνο να μετατραπεί η Ελλάδα σε πεδίο όχι μόνο εσωτερικής αλλά και διεθνούς αντιπαράθεσης μεταξύ των φιλοδυτικών και κομμουνιστικών δυνάμεων, αποφάσισε να παρέμβει προσωπικά στην κρίση που έτεινε να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις στην Ελλάδα. Για το λόγο αυτό, επισκέφτηκε τη χώρα συνοδευόμενος από τον υπουργό Εξωτερικών Eden, στις 24 Δεκεμβρίου 1944. Κατά τη διάρκεια της επίσημης αυτής επίσκεψης ασκήθηκαν πιέσεις προς όλες τις πλευρές προκειμένου να αμβλυνθεί η εξαιρετικά τεταμένη κατάσταση μετά τα Δεκεμβριανά.

Η παρουσία και μόνο του Churchill επιτάχυνε σημαντικά τις εξελίξεις. Ο Γεώργιος Παπανδρέου αντικαταστάθηκε από τον παραδοσιακό πολιτικό Νικόλαο Πλαστήρα στην πρωθυπουργία της χώρας. Η κίνηση αυτή αποσκοπούσε στο να κατευνάσει την ηγεσία του ΚΚΕ και του ΕΛΑΣ, που από την πρώτη στιγμή είχαν εκφράσει την έντονη αντίθεσή τους στην πολιτική Παπανδρέου. Μάλιστα, το ΚΚΕ είχε σε πολλές περιπτώσεις ζητήσει την απομάκρυνσή του ως όρο για την έναρξη διαπραγματεύσεων με την κυβέρνηση και τη βελτίωση του κλίματος.

Πράγματι, η τοποθέτηση του Πλαστήρα στην πρωθυπουργία της χώρας βελτίωσε το πολιτικό κλίμα στο εσωτερικό της χώρας και οδήγησε την ηγεσία του ΚΚΕ να επανεξετάσει την πολιτική μη συναλλαγής, που είχε εγκαινιάσει το Νοέμβριο.