Η φιλολογία της παρακμής δεν ήταν άγνωστη στην Aυτοκρατορία. Ωστόσο μέχρι και το 18ο αιώνα επρόκειτο κυρίως για μιαν αντίληψη που πήγαζε από την αναγόρευση του παρελθόντος σε απόλυτο μέτρο και κανόνα σύγκρισης με το παρόν, ιδιαίτερα μετά τη βασιλεία του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς.

Aναπτύσσοντας μια μεταρρυθμιστική επιχειρηματολογία, οι οθωμανοί μεταρρυθμιστές έθεσαν σε λειτουργία δυνάμεις που αποδείχτηκαν ανεξέλεγκτες.

Aυτή η συμπεριφορά, κοινή σε πολλές παραδοσιακές κοινωνίες, συνεπαγόταν τη χρήση του παρελθόντος ως απαραίτητου επιχειρήματος για τη νομιμοποίηση πάσης φύσεως αξιώσεων, ακόμα και της ίδιας της σουλτανικής εξουσίας. Δεν ήταν λοιπόν παράξενο που σε εποχές ανταγωνισμού ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες οι εκάστοτε δυσαρεστημένοι κατέφευγαν συχνά στην κριτική και τη λοιδορία των κατ' αυτούς κακώς κειμένων που παρουσιάζονταν ως επιβλαβείς καινοτομίες, αποκλίσεις από το παραδεδεγμένο πρότυπο και εντέλει ως συμπτώματα παρακμής.

Η αντίληψη αυτή διαφέρει αρκετά από τον τρόπο με τον οποίο είδαν οι Oθωμανοί μεταρρυθμιστές του 19ου αιώνα την Aυτοκρατορία. Χωρίς να εγκαταλείψουν την εξιδανίκευση του παρελθόντος, θεώρησαν ότι η επιταγή της συμμόρφωσης με το παλαιό πρότυπο ήταν αδύνατη. 'Eτσι απομυθοποίησαν ενμέρει το παρελθόν εντάσσοντάς το σ' ένα ιστορικό πλαίσιο και από την άλλη ανέπτυξαν μια μεταρρυθμιστική επιχειρηματολογία που πρέσβευε ότι οι καινοτομίες δεν ήταν αναγκαστικά απευκταίες στο μέτρο που αποσκοπούσαν στη σωτηρία της Aυτοκρατορίας από εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς. Με αυτό τον τρόπο όμως έθεσαν σε λειτουργία δυνάμεις που αποδείχτηκαν ανεξέλεγκτες.