Tον αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης ως κοινωνικού μεγέθους στην οθωμανική δημόσια ζωή της εποχής του Τανζιμάτ έπαιξε η κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των εφημερίδων και των βιβλίων που εκδίδονταν και κυκλοφορούσαν στην Aυτοκρατορία, ιδιαίτερα μετά τα μέσα του αιώνα, καθώς βέβαια και η έντονη εκπαιδευτική δραστηριότητα τόσο από τη μεριά του κράτους όσο και από εκείνη των χριστιανικών κοινοτήτων, χάρη στην οποία αυξήθηκε ο αριθμός των εγγράμματων και των γνωστών ευρωπαϊκών γλωσσών, κυρίως των γαλλικών. Παράλληλα ο τηλέγραφος, το ατμόπλοιο και ο σιδηρόδρομος συμπίεσαν τον απαιτούμενο χρόνο μετακίνησης στο εσωτερικό του κράτους και συνέδεσαν πληροφοριακά την οθωμανική κοινωνία με την Eυρώπη. Η πρόσβαση των εγγραμμάτων κοινωνικών στρωμάτων -γραφειοκρατών, εμπόρων, δασκάλων, διανοουμένων- στην έντυπη πληροφορία υποβοήθησε τη συγκρότησή τους σε αφηρημένες συλλογικότητες και συμπροσδιόρισε τον ηγετικό τους ρόλο στη διαμόρφωση και επεξεργασία πολιτικών αιτημάτων.

Η κοινή γνώμη της εποχής του Τανζιμάτ και κυρίως τα χαμηλότερα στρώματα, επηρεάζονταν από παραδοσιακούς θρησκευτικούς παράγοντες, όπως οι ιερείς ή οι δερβίσηδες.

Πρέπει όμως να τονιστεί πως οι κοινωνικές αυτές ομάδες δεν είχαν το μονοπώλιο στην καλλιέργεια της κοινής γνώμης. Παραδοσιακοί κάτοχοι κοινωνικού κεφαλαίου όπως οι ιερείς, οι προύχοντες, οι δερβίσηδες και οι κεφαλές φυλετικών και ευρύτερων οικογενειακών οργανώσεων διατήρησαν εν πολλοίς το κύρος τους ανάμεσα στα χαμηλότερα αστικά στρώματα, τους αγρότες και τους νομάδες. 'Oμως παρά τη συμβίωση των παραδοσιακών τρόπων επικοινωνίας με τις νέες τεχνικές, οι πρώτοι εξαρτώντο όλο και περισσότερο από τις τελευταίες. O μηχανισμός διαμόρφωσης των κοινωνικών αντιδράσεων μπορεί να παρέμενε ο ίδιος σε αρκετές περιπτώσεις, αλλά πολύ συχνά ήταν η δημόσια ανάγνωση μιας εφημερίδας σε ένα καφενείο που τον έθετε σε λειτουργία. Προϋποθέτοντας αυτή τη διαδικασία διασποράς της πληροφορίας και συγκρότησης συλλογικών στάσεων θα εξετάσουμε σε γενικές γραμμές την πρόσληψη των μεταρρυθμίσεων από τα ποικίλα κοινωνικά στρώματα της Aυτοκρατορίας.