Tο Τανζιμάτ με το νόμο των βιλαετίων του 1864 επιβεβαίωσε τη θέση των προκρίτων στη διοίκηση των αστικών και των αγροτικών κοινοτήτων της Aυτοκρατορίας και ταυτόχρονα τους μετέτρεψε σε κρατικούς υπαλλήλους. Με αυτόν τον τρόπο η κοινότητα έγινε η μονάδα οργάνωσης της διοικητικής δομής της Aυτοκρατορίας. Oι μεταρρυθμιστές χρησιμοποίησαν έναν ήδη υπάρχοντα θεσμό, ο οποίος είχε γνωρίσει αξιόλογη άνθηση από το 18ο αιώνα, για να αναδιοργανώσουν σε στέρεες βάσεις το διοικητικό σύστημα, προσδοκώντας να εξασφαλίσουν μία ισορροπία ανάμεσα στις κοινωνικές δυνάμεις των επαρχιών και στην κεντρική εξουσία και να νομιμοποιήσουν με τη συναίνεση των τοπικών παραγόντων τις πολιτικές επιλογές τους. Με άλλα λόγια, η πίτα της εξουσίας ξαναμοιράστηκε, αυτή τη φορά όμως η μοιρασιά ευνοούσε περισσότερο την κεντρική εξουσία. Oι μη μουσουλμανικές κοινότητες παρά την ενσωμάτωσή τους στο διοικητικό σύστημα -ή μάλλον ακριβώς λόγω αυτής της ενσωμάτωσης- δέχτηκαν την πίεση του κέντρου που προσπάθησε με μικρότερη ή μεγαλύτερη επιτυχία να οικειοποιηθεί τις πιο σημαντικές τους αρμοδιότητες, όπως ήταν η ανακατανομή του φορολογικού βάρους και η απονομή δικαιοσύνης.

Οι μεταρρυθμιστές χρησιμοποίησαν το θεσμό των κοινοτήτων στη διοίκηση της Αυτοκρατορίας.

Oι κοινότητες συσπειρώθηκαν γύρω από το εκπαιδευτικό και φιλανθρωπικό τους έργο. 'Oμως και εκεί ο μεταρρυθμιστικός συγκεντρωτισμός αξίωσε κατά τη δεκαετία του '60 την υπαγωγή της εκπαίδευσης σ' ένα ομοιόμορφο σύστημα που θα διείπε όλη την Aυτοκρατορία και θα συντελούσε στη στερέωση και διάχυση του οθωμανιστικού δόγματος. Eδώ οι αντιστάσεις των κοινοτήτων αποδείχτηκαν πιο αποτελεσματικές και καταδίκασαν το εγχείρημα σε αποτυχία. 'Oσο για τους προύχοντες, αυτοί αποζημιώθηκαν για τον αυξανόμενο έλεγχο της Πύλης στα πράγματα των επαρχιών με την επισημοποίηση της θέσης τους και την εγγύηση της κατοχής των αξιωμάτων τους, πράγμα που τους βοήθησε να αποκρούσουν τις επιθέσεις των ριζοσπαστών "μικροαστών" των βαλκανικών πόλεων. Eπιπλέον, η ταυτόχρονη λειτουργία των προυχόντων ως κρατικών υπαλλήλων από τη μια και ως αντιπροσώπων των υπηκόων από την άλλη ενίσχυσε τη διαπραγματευτική τους θέση τόσο έναντι των κοινοτήτων όσο και έναντι της οθωμανικής εξουσίας. Έτσι, άλλοτε τους βρίσκουμε να προσπαθούν να διατηρήσουν με τις πλάτες της Πύλης την ηγετική τους θέση στα κοινοτικά πράγματα και άλλοτε να καθοδηγούν δυναμικές αντιδράσεις του πληθυσμού ενάντια στο συγκεντρωτισμό του Τανζιμάτ, νομιμοποιώντας τη δράση τους ανάλογα με την περίσταση με το διπλό επιχείρημα του αντιπροσώπου, της "φωνής του λαού", από τη μια και του κρατικού λειτουργού από την άλλη.