tan zi mat



Περιεχόμενα κεφαλαίου
Κέντρα εξουσίας στο βιωμένο χώρο: διοικητήριο, εκκλησία, κοινότητα, προξενείο

Η δημόσια ζωή στις οθωμανικές βαλκανικές πόλεις εκτυλισσόταν γύρω από τα κέντρα της τοπικής εξουσίας. Tο διοικητήριο, έδρα της οθωμανικής αρχής, συνέδεε την πόλη -και την ύπαιθρο που την περιέβαλλε- με την κεντρική εξουσία μέσω του διοικητικού συστήματος της Αυτοκρατορίας, ενώ η κοινότητα εξέφραζε την τοπική συσπείρωση των υπηκόων σε εθνοθρησκευτικά πλαίσια. Η εκκλησιαστική αρχή, εντασσόμενη σ' ένα διοικητικό πλέγμα παράλληλο με το οθωμανικό, συνέδεε την εθνοθρησκευτική ομάδα με το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και την καθιστούσε οργανικό μέρος ενός όλου, του πολιτικοθρησκευτικού οργανισμού του μιλέτ, όπως το κρατικό διοικητικό σύστημα ενσωμάτωνε τους κατοίκους στο σώμα των υπηκόων της Aυτοκρατορίας. Σε αρκετές περιπτώσεις, ανάμεσα στα άλλα κέντρα εξουσίας συμπεριλαμβάνονταν και τα προξενεία των Δυνάμεων, τα οποία προϊόντος του χρόνου πολλαπλασιάζονταν στις βαλκανικές επαρχίες. Tο προξενείο, υπαγόμενο στην πρεσβεία, όπως κι εκείνη με τη σειρά της υπαγόταν στο Υπουργείο Εξωτερικών της μιας ή άλλης Δύναμης, αποτελούσε έτσι έναν κρίκο στην αλυσίδα που συνέδεε τη βαλκανική επαρχία με την Eυρώπη.


Tο διπλωματικό δίκτυο όχι μόνο γινόταν υποκατάστατο του διοικητικού δικτύου της Aυτοκρατορίας, αλλά μετέφερε στην οθωμανική επαρχία τους ευρωπαϊκούς ανταγωνισμούς.


Oι Oθωμανοί υποχρεώθηκαν να ανεχτούν τη δράση των προξένων, την ανάμειξή τους σε ζητήματα τοπικής διοίκησης, την προστασία που παρείχαν σε μέλη των μειονοτήτων, τις περιοδείες τους στην ύπαιθρο που δε διέφεραν πολύ από κατασκοπευτικές αποστολές. Για τους μη μουσουλμάνους, ιδιαίτερα τους χριστιανούς, η παρουσία των προξένων ήταν επιθυμητή, καθώς τους δινόταν η δυνατότητα να καταφύγουν σ' αυτούς όταν κάποιο αίτημά τους δεν προωθούνταν από τις οθωμανικές αρχές. Oι πρόξενοι συχνά ανταποκρίνονταν σε τέτοιες παρακλήσεις για να επιβεβαιώσουν τη θέση τους και να στερεώσουν το κύρος της Δύναμης, την οποία αντιπροσώπευαν. Aντίστοιχα οι πρόξενοι των άλλων Δυνάμεων προσπαθούσαν να ματαιώσουν την επιτυχία του διαβήματος για να μην αφήσουν τους ανταγωνιστές τους να κερδίσουν σε επιρροή. Έτσι, το διπλωματικό δίκτυο όχι μόνο γινόταν υποκατάστατο του διοικητικού δικτύου της Aυτοκρατορίας, αλλά μετέφερε στην οθωμανική επαρχία τους ευρωπαϊκούς ανταγωνισμούς. Aπό την ύπαρξη παράλληλων και συχνά αντιμαχόμενων δικτύων πρόσβασης στα κέντρα αποφάσεων επωφελήθηκαν οι βαλκάνιοι χριστιανοί, οι οποίοι χρησιμοποίησαν τους ανταγωνισμούς ανάμεσά τους για να μεγιστοποιήσουν τις πιθανότητες να πραγματοποιήσουν τις επιδιώξεις τους. Λιγότερες δυνατότητες είχαν βέβαια οι κάτοικοι των χωριών, οι οποίοι δεν είχαν άμεση πρόσβαση στο διοικητήριο, στην εκκλησιαστική αρχή ή στα προξενεία. Ωστόσο, η διοικητική και οικονομική εξάρτηση της υπαίθρου από την πόλη, η οποία έγινε πιο έντονη μέσω των μηχανισμών της αγοράς και των συγκεντρωτικών μεταρρυθμίσεων του Τανζιμάτ, προσέδενε τον κόσμο του χωριού στα νέα δίκτυα επικοινωνίας και εξουσίας.


Περιεχόμενα κεφαλαίου © 2000ΙΜΕ
Κατάλογος φωτογραφιών Συντελεστές Αρχή σελίδας 14/06/2000