Η ελληνο-οθωμανική συνοριακή γραμμή χώριζε στα δύο όχι μόνο τον κορμό της ελληνικής χερσονήσου, αλλά και το χώρο δράσης των ληστρικών και παραστρατιωτικών ομάδων που είχαν παλιότερα αποτελέσει τη βάση του κλεφταρματολισμού. Στην οθωμανική Ηπειροθεσσαλία συνέχισαν να υπάρχουν αρματολίκια, οι καπετάνιοι των οποίων, συχνά χριστιανοί, διορίζονταν από τους αλβανούς δερβεναγάδες. Σε μερικές περιπτώσεις οι παραστρατιωτικές αυτές ομάδες κατέφυγαν στην εξέγερση, προσπαθώντας να διαφυλάξουν τα προνόμιά τους. 'Eτσι, οι αρματολοί της περιοχής Παδοβιζίου έδωσαν το έναυσμα για την αντιοθωμανική εξέγερση του 1853-54 στην Ηπειροθεσσαλία με αφορμή τις φορολογικές απαιτήσεις των αρχών αλλά και το διορισμό νέου γενικού δερβέναγα στην Ήπειρο, από τον οποίο είχαν λόγους να φοβούνται ότι θα έχαναν τόσο τη θέση τους όσο και τους μισθούς που τους χρωστούσε η κυβέρνηση.

Στην ελληνική επικράτεια, μετά τα 1835 οπότε διαλύθηκαν τα άτακτα στρατιωτικά σώματα, οι ένοπλοι διαμοιράστηκαν μεταβαλλόμενοι είτε σε ληστές είτε σε οροφύλακες.

Στην ελληνική επικράτεια, στις νέες πολιτικές και ιδεολογικές πραγματικότητες του μετεπαναστατικού κράτους, που ακολουθούσε πολύ πιο γρήγορα από την Oθωμανική Aυτοκρατορία τα πρότυπα του συγκεντρωτικού μοντέρνου κράτους της Eυρώπης, οι παλιοί κλεφταρματολοί μεταβλήθηκαν σε ληστές, σε πληγή του δημόσιου βίου. Μετά τη διάλυση των άτακτων στρατιωτικών σωμάτων το 1835, οι οπλοφόροι της Στερεάς διοχετεύτηκαν είτε σε ληστρικές συμμορίες είτε στα σώματα που ήταν επιφορτισμένα με την τήρηση της τάξης, όπως η οροφυλακή, η χωροφυλακή και η εθνοφυλακή.

Oι άτακτοι ένοπλοι της ελληνο-οθωμανικής μεθορίου μοίραζαν τη δραστηριότητά τους ανάλογα με τις συνθήκες ανάμεσα στη ληστεία και την καταπολέμησή της. 'Eχοντας ως κοινωνική βάση τους χριστιανικούς ελληνόφωνους, αλβανόφωνους ή βλαχόφωνους κτηνοτροφικούς πληθυσμούς των ορεινών συμπλεγμάτων της Κεντρικής Eλλάδας, συνδεδεμένοι μεταξύ τους με δίκτυα προσωπικών και οικογενειακών συμμαχιών, όπως η κουμπαριά και η αδελφοποιία, δρούσαν πότε στην οθωμανική πότε στην ελληνική επικράτεια, άλλοτε κυνηγημένοι κι άλλοτε διώκτες. Σε εποχές έντασης ανάμεσα στα γειτονικά κράτη οι ληστές ήταν οι πρώτοι που αναλάμβαναν δράση. Κατά τις εξεγέρσεις του 1853-54 και του 1877-78, οι ληστές ακολούθησαν πρόθυμα τα προστάγματα του ελληνικού αλυτρωτισμού. Eμπνεόμενοι από την παράδοση των κλεφταρματολών του '21, συνδύασαν τη ληστρική δράση με τον εθνικό αγώνα προσπαθώντας να περάσουν στη νομιμότητα και να γίνουν αποδεκτοί από το ελληνικό κράτος χωρίς να εγκαταλείψουν τον τρόπο ζωής τους. O μόνος τρόπος να το πετύχουν αυτό ήταν να βαφτιστούν στην κολυμπήθρα του εθνικισμού και να μεταλλαχθούν από ληστές σε αγωνιστές της ελευθερίας, από εγκληματίες σε ήρωες. 'Oμως η μεταμόρφωση διαρκούσε μόνο όσο διαρκούσε η εξέγερση. Μετά έπεφταν και πάλι στο φαύλο κύκλο της ληστείας, ενώ από την άλλη οι Oθωμανοί είχαν έναν παραπάνω λόγο να τους κυνηγούν, ως ληστές και ως επαναστάτες.