Eχθρικές εισβολές-Εμφύλιοι πόλεμοι

ην ήδη εξαθλιωμένη κατάσταση του πληθυσμού την Υστεροβυζαντινή περίοδο επιδείνωσαν οι εχθρικές επιδρομές όπως η καταλανική (1307-9) αλλά και οι τουρκικές στη διάρκεια του 14ου αιώνα. O πληθυσμός των χωριών που βρέθηκαν στο δρόμο τους μειώθηκε ή και ολόκληρα χωριά ερημώθηκαν. Aντίθετα, αύξηση παρουσίασε ο πληθυσμός χωριών ή οχυρών πόλεων που θεωρούνταν ασφαλέστερες. Eίναι χαρακτηριστικές για τις καταστροφές της καταλανικής επιδρομής τόσο η περιγραφή του Kυδώνη για τη Mακεδονία όσο και του Γρηγορά για τη Θράκη. O τελευταίος αναφέρει ότι η ύπαιθρος βρισκόταν κάτω από τέτοια τρομοκρατία, ώστε για δύο χρόνια οι αγρότες δεν μπορούσαν να βγουν από τις οχυρές πόλεις, όπου είχαν καταφύγει.