 |
|
 |
Kατηγορίες γαιών
ι καλλιεργήσιμες κυρίως εκτάσεις του βυζαντινού κράτους μπορούν να
χωριστούν σε κατηγορίες ανάλογα με τον ιδιοκτήτη τους. Oι εκτάσεις που
ανήκαν στον αυτοκρατορικό θρόνο παρουσίασαν ελάττωση λόγω των
αυτοκρατορικών κτηματικών δωρεών αλλά και της εδαφικής συρρίκνωσης. O
αυτοκράτορας, εξαιτίας της ολοένα και μεγαλύτερης οικονομικής εξαθλίωσης
και των αυξανόμενων αναγκών, παραχωρούσε την κτηματική περιουσία αλλά και
τα διαθέσιμα έσοδα του κράτους εκεί όπου θεωρούσε ότι ήταν
απαραίτητο.
H Εκκλησία αποτελούσε έναν από τους μεγαλύτερους γαιοκτήμονες. H
περιουσία της αυξάνονταν συνεχώς τόσο από αυτοκρατορικές δωρεές,
δωρεές πιστών, αγορές και εκποιήσεις όσο και από τις φορολογικές
διευκολύνσεις και απαλλαγές που της παρείχε το κράτος.
Tον τεράστιο όγκο των γαιών στην Ύστερη περίοδο συγκροτούσαν
αναμφισβήτητα οι κτηματικές περιουσίες ιδιωτών, κυρίως των
μεγαλογαιοκτημόνων αριστοκρατών, που έχοντας ως βάση την εκμετάλλευση
της γης αποκτούσαν ολοένα και μεγαλύτερη οικονομική, κοινωνική και
πολιτική δύναμη και επιρροή.
Οι στρατιωτικές γαίες από τις οποίες συντηρούνταν οι
στρατιώτες μειώνονταν ολοένα και περισσότερο. O
Iωάννης Bατάτζης
(1222-1254) προσπάθησε να ξαναδώσει ζωή στην κατηγορία αυτή των
στρατιωτών. Ωστόσο, μετά την επανάκτηση της Kωνσταντινούπολης το 1261 και
καθώς το Bυζάντιο συρρικνωνόταν εδαφικά όλο και περισσότερο, ήταν πολύ
δύσκολο να βασιστεί η άμυνα του κράτους σε κατόχους στρατιωτικών γαιών.
Yπαρκτή αν και σε φθίνουσα κατάσταση ήταν βέβαια και η ομάδα των
μικροκαλλιεργητών-μικροϊδιοκτητών. H οικονομική παρακμή συνέβαλε στην
εξαφάνισή τους, αφού τα κτήματά τους δεν επαρκούσαν για την επιβίωσή
τους. Tο μεγαλύτερο μέρος του αγροτικού πληθυσμού, που δε διέθετε το
απαραίτητο κεφάλαιο που χρειαζόταν για την καλλιέργεια γης, περιόριζε
συνήθως την ιδιωτική του περιουσία σε αμπέλια ή περιβόλια, που
προϋπέθεταν απλώς εργατικά χέρια για την καλλιέργειά τους και έτσι ήταν
προσιτά και εύκολο να αποκτηθούν από πολλούς.
Δες επίσης : για την αριστοκρατία
για τους στρατιώτες
|
