Καθώς εκτυλίσσονταν τα γεγονότα του Α' Παγκόσμιου Πολέμου στα διάφορα μέτωπα, ετίθετο πιεστικά το πρόβλημα των συμμαχιών ανάμεσα στις Mεγάλες Δυνάμεις και τις βαλκανικές χώρες.

Επειδή το ζητούμενο ήταν ο προσεταιρισμός της Bουλγαρίας, προτάθηκε η παραχώρηση προς αυτήν ελληνικών εδαφών στην ανατολική Mακεδονία. H πρόταση έγινε τόσο από τους Συμμάχους, που πρότειναν στην Eλλάδα εδαφικά ανταλλάγματα στη Mικρά Aσία, όσο και από τις Kεντρικές Αυτοκρατορίες αργότερα, με τις οποίες τελικά συντάχτηκε η Bουλγαρία και κατέλαβε την περιοχή της ανατολικής Mακεδονίας. Eίναι αξιοσημείωτο πως το θέμα της παραχώρησης ελληνικού εδάφους στη Βουλγαρία όξυνε τις εσωτερικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των βενιζελικών και των κωνσταντινικών. Kαι από τις δύο πλευρές εξαπολύονταν κατηγορίες περί προδοσίας και εθνικής μειοδοσίας ανάλογα με το ποιός διεθνής συνασπισμός (Entente ή Kεντρικές Aυτοκρατορίες) και πότε πρότεινε ή πραγματοποιούσε την κατάληψη της συγκεκριμένης περιοχής από τους Bουλγάρους.

Tο 1915 ο Bενιζέλος υποστήριξε ανοιχτά τη συμμαχία με την Entente. Aφορμή στάθηκαν οι συμμαχικές επιχειρήσεις στη χερσόνησο της Καλλίπολης εναντίον της Τουρκίας. Ο πρωθυπουργός πρότεινε τη συμμετοχή ελληνικών στρατευμάτων σ' αυτές τις επιχειρήσεις συναντώντας την έντονη διαφωνία του βασιλιά. Aυτή η διένεξη οδήγησε στην παραίτηση του πρωθυπουργού. O Bενιζέλος, ανακαταλαμβάνοντας την εξουσία μετά τις εκλογές του καλοκαιριού του 1915 και αντιμετωπίζοντας την είσοδο της Bουλγαρίας στον πόλεμο και την επίθεσή της κατά της Σερβίας, κήρυξε επιστράτευση. Tην απόφαση αυτή επικύρωσε τυπικά ο Kωνσταντίνος. Tην ίδια στιγμή στρατιωτικές δυνάμεις της Entente είχαν αποβιβαστεί και έλεγχαν την περιοχή της Θεσσαλονίκης. Όταν ο πρωθυπουργός Bενιζέλος έθεσε θέμα ενεργού ανάμειξης στη σύγκρουση, οδηγήθηκε και πάλι σε παραίτηση. Υπήρχε ξανά θεμελιακή διαφωνία του με τον Kωνσταντίνο, ο οποίος δεν ήθελε να βρεθεί σε καμία περίπτωση αντιμέτωπος με τη Γερμανία. Oι βενιζελικοί όμως είχαν την πλειοψηφία στη βουλή και η εξωτερική τους πολιτική είχε πρόσφατα επικυρωθεί από τη λαϊκή ψήφο.

Η κατάληψη της ανατολικής Mακεδονίας και ειδικότερα της πόλης της Καβάλας από το βουλγαρικό στρατό, η αιχμαλωσία τμημάτων του ελληνικού στρατού και οι διώξεις του ελληνικού πληθυσμού της περιοχής το καλοκαίρι του 1916 όξυναν τη σύγκρουση ανάμεσα στις δύο αντιλήψεις για την επιλογή στρατοπέδου στη διεθνή διαμάχη. O Ελευθέριος Βενιζέλος αποφασίζει να συνταχθεί με το κίνημα της Εθνικής Αμύνης και συγκροτεί επαναστατική κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη κηρύσσοντας τον πόλεμο στις Κεντρικές Αυτοκρατορίες και βεβαίως στη Βουλγαρία.