O κοινοτικός θεσμός αποτέλεσε σε πολλές περιπτώσεις το πλαίσιο ανάπτυξης συλλογικών πρωτοβουλιών. Η αποκρυστάλλωση των σχέσεων και ιεραρχιών ανάμεσα στα μέλη και τα όργανα της κοινότητας από τη μια διευκόλυνε και από την άλλη διαμόρφωνε με τους όρους της την ανάληψη συλλογικής δράσης. Tο κοινοτικό πλαίσιο με τις ιδεολογικές και οργανωτικές δομές του, όπως οι συνελεύσεις, η εκλογή αντιπροσώπων, η λίγο πολύ συλλογική λήψη αποφάσεων, η συσπείρωση των μελών της κοινότητας, η συμμόρφωση του ατόμου στη βούληση της ομάδας και οι αρχές της υπακοής και του σεβασμού στις διοικητικές, κοινωνικές και ηλικιακές ιεραρχίες εξασφάλιζε ως μηχανισμός ελέγχου τη δυνατότητα αποτελεσματικής κινητοποίησης του συλλογικού σώματος. Aπό την άλλη, παρείχε μεγαλύτερες πιθανότητες για την επίτευξη του συλλογικού στόχου, μια που η νομιμότητα της κοινότητας ως θεσμού διοίκησης και αντιπροσώπευσης ήταν επικυρωμένη από τον ίδιο τον αποδέκτη του συλλογικού αιτήματος, το κράτος. Στις περιπτώσεις μάλιστα που η κοινοτική οργάνωση ξεπερνούσε το πρώτο επίπεδο του χωριού και περιελάμβανε δευτεροβάθμια ένα μεγαλύτερο γεωγραφικό χώρο, όπως για παράδειγμα στην προεπαναστατική Πελοπόννησο ή στο πασαλίκι του Βιδινίου, όπου εκτός από τα μεμονωμένα χωριά υπήρχε ο θεσμός των αντιπροσώπων όλων των κοινοτήτων του διοικητικού διαμερίσματος, η δυνατότητα κινητοποίησης ικανού αριθμού ανθρώπων ήταν μεγαλύτερη. Πρέπει τέλος να σημειωθεί ότι στις περιπτώσεις κατά τις οποίες η κοινότητα αποτέλεσε το μοναδικό πλαίσιο ανάληψης συλλογικής δράσης κατά την εποχή του Τανζιμάτ, τα αιτήματα που εκφράστηκαν είχαν κατά κανόνα πιο συντηρητικό χαρακτήρα από εκείνα που ακολούθησαν άλλους δρόμους έκφρασης, όπως τον έντυπο λόγο, το θεσμό των συλλόγων ή τις μυστικές εταιρείες.

Οι κοινότητες αποτέλεσαν έναν πολύ σημαντικό πυρήνα συσπείρωσης ατόμων με κοινά αιτήματα και αναζητήσεις, κι έτσι σε περίπτωση απόφασης για δράση η συλλογικότητα οδηγούσε σε ευκολότερη επίτευξη στόχων.