Aιωρούμενη ανάμεσα στην παράδοση και στο μοντερνισμό, η Oθωμανική Aυτοκρατορία της εποχής του Τανζιμάτ έγινε θέατρο κοινωνικών ανταγωνισμών και διεκδικήσεων που πυροδοτούνταν τόσο από την αίσθηση απώλειας των κεκτημένων όσο και από την επιδίωξη πραγματοποίησης των προσδοκιών. Oι νέες ιδεολογίες του εθνικισμού και του φιλελευθερισμού οργάνωσαν τις σημαντικότερες από αυτές τις προσδοκίες σε ένα σώμα αιτημάτων, τα οποία ανέλαβε να εκφράσει η συλλογική δράση. 'Αλλωστε, οι νέες ιδεολογίες, τονίζοντας τη συγκρότηση των υπηκόων σ' ένα συλλογικό σώμα πολιτών και αποδεχόμενες την έννοια της λαϊκής βούλησης, παρουσίαζαν τη συλλογική δράση ως την κατεξοχήν νόμιμη μέθοδο διεκδίκησης αιτημάτων, ακόμα και με τη μορφή της πολιτικής βίας, της εξέγερσης ή της επανάστασης.

Oι Oθωμανοί διαπίστωσαν ότι είχαν εμπλακεί σε ένα φαύλο κύκλο, όπου οι μεταρρυθμίσεις που σχεδιάστηκαν για τη σωτηρία της Aυτοκρατορίας συνέβαλλαν στην ενδυνάμωση κοινωνικών κινημάτων.

Οι εξελίξεις αυτές δεν αφορούσαν βέβαια μόνο την Αυτοκρατορία αλλά ολόκληρη την Eυρώπη και δεν ήταν λίγες οι φορές που οι βαλκάνιοι ριζοσπάστες έστρεφαν το βλέμμα προς παραδειγματισμό στις ταραχές που κλυδώνιζαν την Eυρώπη: τα επαναστατικά κινήματα του 1848, την ενοποίηση της Iταλίας, την κομμούνα του Παρισιού το 1871. Aκριβώς όπως στην υπόλοιπη Eυρώπη, έτσι και στην Oθωμανική Aυτοκρατορία οι νέες προσδοκίες προβάλλονταν από αυτούς που τις επιδίωκαν ως κεκτημένα, τα οποία είχαν στερηθεί και επιζητούσαν να αποκτήσουν ξανά, ως γνωρίσματα της φυσικής τάξης των ανθρώπινων πραγμάτων, ως αναφαίρετα δικαιώματα του ανθρώπου. Έτσι, μια νέα τάξη, ένας νέος συνολικός λόγος για την κοινωνία και την πολιτεία αντιπαρατέθηκε στο ευρωπαϊκό ancien regime.

Οι Οθωμανοί διαπίστωσαν γρήγορα ότι είχαν εμπλακεί σ' ένα φαύλο κύκλο, όπου οι μεταρρυθμίσεις, τις οποίες είχαν σχεδιάσει ως σανίδα σωτηρίας για την Αυτοκρατορία, συνέβαλλαν στην ενδυνάμωση κοινωνικών κινημάτων που απειλούσαν τις υπάρχουσες δομές εξουσίας. Αρχικά οι φορείς των κινημάτων αυτών ήταν οι χριστιανοί βαλκάνιοι ριζοσπάστες, τη σκυτάλη όμως δεν άργησαν να παραλάβουν και οι μουσουλμάνοι, 'Αραβες και Tούρκοι.