 |
|
 |
Πρόνοια: ο θεσμός
Πρόνοια είναι θεσμός που ανάγεται στον 11ο αιώνα και αποτελεί θέμα για
το οποίο έχουν γραφτεί πάρα πολλά. Πρόκειται για την εκχώρηση των
προσόδων που ανήκαν στο κράτος, δηλαδή την παραχώρηση του δικαιώματος να
εισπράττει κάποιος απευθείας από τους υπηκόους ό,τι αυτοί υποχρεώνονταν
να πληρώνουν κανονικά στο κράτος. O κάτοχος πρόνοιας ονομάζεται
προνοιάριος, ενώ οι άνθρωποι που καλλιεργούσαν τα κτήματά του
ήταν οι πάροικοι. H πρόνοια παραχωρούνταν με αυτοκρατορικά
έγγραφα και τα δικαιώματα των δικαιούχων (έκταση, πάροικοι και οι
υποχρεώσεις τους) καταγράφονταν όλα μαζί με την αξία τους σε χρήμα, σε
ειδικά έγγραφα, τα πρακτικά. Πρόνοια μπορούσε να σημαίνει τόσο τη
χορηγούμενη έκταση γης όσο και την αξία των
φορολογικών υποχρεώσεων της πρόνοιας και συνεπώς και το σύνολο των
εσόδων του προνοιαρίου. H έκταση της πρόνοιας ποίκιλλε.
Σε ό,τι αφορά το είδος της πρόνοιας επρόκειτο συνήθως για την
εκχώρηση των προσόδων από καλλιεργημένα κτήματα μαζί με τους
εγκατεστημένους σε αυτά παροίκους και περιελάμβανε όχι μόνο τους φόρους
αλλά και μέρος της
γαιοπροσόδου.
Ως πρόνοιες δίνονταν όμως και διάφορα
φορολογικά δικαιώματα του κράτους χωρίς να συνδέονται με τη γη, όπως για
παράδειγμα τελωνειακοί φόροι, δικαιώματα επί υδάτων και δικαιώματα αλιείας.
H πρόνοια δινόταν τις περισσότερες φορές σε ένα άτομο είτε για μια
συγκεκριμένη περίοδο της ζωής του είτε συνηθέστερα εφ' όρου ζωής.
Aποτελούσε ένα είδος επιβράβευσης ή αποζημίωσης για τις υπηρεσίες
κάποιου, αλλά συχνότατα και ένα είδος μισθού ή πηγής των απαραίτητων
πόρων για τη συντήρηση και την παροχή υπηρεσίας, όπως στην περίπτωση των
στρατιωτών. Σε περιπτώσεις που η γη εκχωρούνταν ως πρόνοια σε ιδιώτες το
κράτος διατηρούσε την υψηλή κυριότητα, ενώ, όταν γινόταν δωρεά στην
Eκκλησία, η πρόνοια θεωρούνταν διηνεκής.
Δες επίσης : για τους παροίκους
για τους στρατιώτες
|
