tan zi mat



Περιεχόμενα κεφαλαίου
Περιμένοντας το μεγάλο βεζίρη: Γιάννινα 1860

Tην άνοιξη του 1860 η Ρωσία, θέλοντας να ανακτήσει το έδαφος που είχε χάσει κατά τον Κριμαϊκό πόλεμο[1] και να προβληθεί και πάλι ως ο προστάτης των χριστιανών της Aυτοκρατορίας, ζήτησε από τις υπόλοιπες Δυνάμεις να εξετάσουν το κατά πόσον η Πύλη[2] είχε ανταποκριθεί στις μεταρρυθμιστικές της εξαγγελίες, υποχρεώσεις που είχε αναλάβει έναντι της Eυρώπης στο Συνέδριο του Παρισιού το 1856. Tούτο, σε συνδυασμό με την πρόσφατη προσέγγιση Ρωσίας-Γαλλίας, ανησύχησε τους Oθωμανούς και είχε ως αποτέλεσμα -εκτός των άλλων- την περιοδεία του μεγάλου βεζίρη Κιμπρισλί Μεχμέτ-πασά στις βαλκανικές επαρχίες με σκοπό την επιτόπια εξέταση των συνθηκών, την άμεση επίλυση προβλημάτων και την εξαγγελία νέων μεταρρυθμίσεων.

Φωτογραφία (.jpg, 30kB)

Η επικείμενη επίσκεψη του μεγάλου βεζίρη στα Γιάννινα το 1860 προκάλεσε έντονη αντιπαράθεση ανάμεσα στους χριστιανούς και μουσουλμάνους κατοίκους, την οποία υποδαύλιζε και ο ρώσος πρόξενος της πόλης.


'Αποψη των Ιωαννίνων, έργο του ρώσου προξένου στην πόλη την εποχή των αντιδράσεων, 1861.
Ξυλογραφία. Σχέδιο A. Yionin.
The Illustrated London News, London 1861.
Ιωάννινα, Συλλογή Α. Παπασταύρου.

Η αναμονή του μεγάλου βεζίρη δεν είχε μικρή επίδραση στην κοινή γνώμη των Iωαννίνων το καλοκαίρι του 1860. Στην αναστάτωση της κοινής γνώμης, εξημμένης ήδη από την εν πολλοίς ανεπιθύμητη φορολογική μεταρρύθμιση της Πύλης, που βρισκόταν εν εξελίξει στην περιοχή, συνέβαλαν επίσης τα νέα για την αιματηρή διαμάχη Δρούζων[3] και Μαρωνιτών[4] στη Δαμασκό τον Iούλιο του ίδιου χρόνου, οι φήμες ότι Ρώσοι και Γάλλοι είχαν αποφασίσει τη διάλυση της Aυτοκρατορίας και η έξαρση της ληστείας στα ελληνο-οθωμανικά σύνορα, όπου εμφανίστηκαν και κάποιοι από τους πρωταγωνιστές της εξέγερσης του 1854. Oι σχέσεις των χριστιανών και μουσουλμάνων των Iωαννίνων οξύνθηκαν, καθώς και οι δύο πλευρές μεγαλοποίησαν τους πραγματικούς ή φανταστικούς κινδύνους που έκριναν ότι τις απειλούσαν. Oι μουσουλμάνοι θεώρησαν τους χριστιανούς υπεύθυνους για τον υποτιθέμενο κίνδυνο που διέτρεχε η Aυτοκρατορία από την ανάμειξη των Δυνάμεων και οι χριστιανοί εξέφραζαν το φόβο ότι η δυσαρέσκεια των μουσουλμάνων θα οδηγούσε σε έκτροπα ανάλογα με τις σφαγές των χριστιανών στη Δαμασκό. Μέσα σε όλα αυτά ο ρώσος πρόξενος σε συνεννόηση με το μητροπολίτη προσπαθούσε να υπαγορεύσει στους χριστιανούς τη στάση που θα έπρεπε να κρατήσουν όταν θα ερχόταν ο μεγάλος βεζίρης, ώστε να αποδειχθεί με την προβολή πάσης φύσεως κακώς κειμένων ο ρωσικός ισχυρισμός περί της οθωμανικής κακοδιοίκησης. O πρόξενος χρησιμοποίησε για το σκοπό του τόσο τις ενδοκοινοτικές διαμάχες όσο και τη στενή σχέση της περιοχής με τη Ρωσία, όπου βρίσκονταν πολλοί απόδημοι Ηπειρώτες. Tελικά ο μεγάλος βεζίρης δεν ήρθε στα Γιάννινα, η ληστεία στα σύνορα ξεθύμανε με τον ερχομό του φθινοπώρου και η συνεννόηση των Δυνάμεων για την αντιμετώπιση της κρίσης στη Συρία ηρέμησε τα πνεύματα. 'Oμως το τεταμένο καλοκαίρι του 1860 είχε δείξει πώς το μεγάλο πολιτικό παιχνίδι που έκρινε την τύχη Aυτοκρατοριών επηρέαζε και επηρεαζόταν από τις τοπικές συνθήκες των οθωμανικών μικρόκοσμων.

[1] Κριμαϊκός πόλεμος:
Ο πόλεμος μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τη μια και της Ρωσίας από την άλλη κατά το διάστημα 1853-56. Η κρίση ξεκίνησε από τη διαμάχη μεταξύ ορθοδόξων και καθολικών για τα προσκυνήματα των Αγίων Τόπων, διαμάχη κατά την οποία οι ορθόδοξοι υποστηρίζονταν από τη Ρωσία, ενώ οι καθολικοί από τη Γαλλία. Την άρνηση των Οθωμανών να αποδεχτούν κατά την άνοιξη του 1853 την απαίτηση του τσάρου να αναγνωριστεί η κηδεμονία του επί των ορθοδόξων της Αυτοκρατορίας ακολούθησε η εισβολή των Ρώσων στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και η αποστολή στόλου από τους Αγγλογάλλους προς υπεράσπιση της Κωνσταντινούπολης.

Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος κηρύχτηκε τον Οκτώβριο του 1853 και οι Αγγλογάλλοι κήρυξαν με τη σειρά τους τον πόλεμο στη Ρωσία το Μάρτιο του 1854. Μετά τις πρώτες μάχες στα Βαλκάνια και στην Αρμενία, το θέατρο του πολέμου μεταφέρθηκε το Σεπτέμβριο στην Κριμαία, όπου οι σύμμαχοι πολιόρκησαν επί εννέα μήνες το λιμάνι της Σεβαστούπολης. Η πόλη καταλήφθηκε το Σεπτέμβριο του 1855, η Αυστρία απείλησε ότι θα μπει στον πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων και η Ρωσία τον Ιανουάριο του 1856 αναγκάστηκε να αποδεχτεί τους όρους των συμμάχων για ειρήνη. Στο συνέδριο του Παρισιού το Μάρτιο του 1856 επικυρώθηκε η συμμετοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην "Ευρωπαϊκή Συμφωνία", οι Δυνάμεις υποχρεώθηκαν να σεβαστούν την εδαφική της ακεραιότητα και οι Οθωμανοί ανέλαβαν την υποχρέωση να εφαρμόσουν ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα προς βελτίωση της θέσης των χριστιανών της Αυτοκρατορίας, εγγυητές του οποίου θα ήταν όλες οι Δυνάμεις.
[2] Πύλη (ή Υψηλή Πύλη):
Ονομασία της οθωμανικής κυβέρνησης από την πύλη στην είσοδο του κτιριακού συμπλέγματος που στέγαζε τις κεντρικές διοικητικές υπηρεσίες της Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη.
[3] Δρούζοι:
Πληθυσμιακή ομάδα του Λιβάνου και της Συρίας με αποκλίνουσες από την ισλαμική ορθοδοξία θρησκευτικές πεποιθήσεις.
[4] Μαρωνίτες:
Χριστιανοί του Λιβάνου και της Συρίας που προέρχονται από την αίρεση των μονοθελητών, σύμφωνα με την οποία ο Χριστός είχε μόνο μία θεανθρώπινη θέληση. Οι Μαρωνίτες ανήκουν στους Ουνίτες, τους Χριστιανούς που, χωρίς να ακολουθούν το δόγμα και το τυπικό των καθολικών, αναγνωρίζουν τον πάπα ως πνευματική κεφαλή.

Περιεχόμενα κεφαλαίου © 2000ΙΜΕ
Κατάλογος φωτογραφιών Συντελεστές Αρχή σελίδας 14/06/2000