Διαβήματα του πληθυσμού της βορειοδυτικής Βουλγαρίας προς τις αρχές κατά την περιοδεία του μεγάλου βεζίρη Κιμπρισλί Μεχμέτ-πασά το 1860 |
Η περιοδεία του μεγάλου βεζίρη Κιμπρισλί Μεχμέτ-πασά στις βαλκανικές επαρχίες της Aυτοκρατορίας το καλοκαίρι του 1860 είχε σκοπό να επιβεβαιώσει τόσο απέναντι στις Δυνάμεις όσο και στο εσωτερικό του κράτους τη θέληση της Πύλης να βελτιώσει τη θέση των υπηκόων της και να φέρει σε πέρας το μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα μέσω της στενότερης επαφής της πολιτικής ηγεσίας με τα προβλήματα των κατοίκων. O μεγάλος βεζίρης κατά την περιοδεία του στη Βόρειο Βουλγαρία διαβεβαίωσε τους κατοίκους για τα πατρικά αισθήματα του σουλτάνου απέναντί τους ανεξαρτήτως του θρησκεύματός τους και τους κάλεσε να του υποβάλουν τα παράπονα και τα αιτήματά τους. O αγροτικός πληθυσμός δεν άργησε να ανταποκριθεί και βομβάρδισε το μεγάλο βεζίρη με συλλογικές αιτήσεις που αναφέρονταν ως επί το πλείστον στις αυθαιρεσίες των συλλογέων της δεκάτης, την κακοδιοίκηση, την κατάχρηση εξουσίας από τους κυβερνητικούς υπαλλήλους, τη ληστεία και, στην περίπτωση του πασαλικιού του Βιδινίου, το αίτημα των χωρικών για ιδιόκτητη γη. |
Το καλοκαίρι του 1860, ο Μέγας Βεζίρης Κιμπρισλί Μεχμέτ-πασά περιόδευσε στη Βαλκανική, προκειμένου να διαβεβαιώσει τους υπηκόους για το ενδιαφέρον της Πύλης. |
|
Χάρτης της Βουλγαρίας, την οποία επίσης επισκέφτηκε ο
Κιμπρισλί Μεχμέτ-πασάς, 1860. Επιχρωματισμένη ατσάλογραφία, 32,5x 40 εκ. Χάραξη J. H. Colton. Colton, J. H., General Atlas, "Turkey in Europe", Νέα Υόρκη 1860. Αθήνα, Ναυτικό Μουσείο, αρ. χαρτ. X 56. © Ναυτικό Μουσείο, Αθήνα |
O μεγάλος βεζίρης έδωσε προσοχή στα προβλήματα των χωρικών και έλαβε μέτρα για την ανακούφισή τους καθαιρώντας διεφθαρμένους υπαλλήλους και αφήνοντας γραπτές οδηγίες στους κυβερνήτες των επαρχιών. Δεν αντιμετώπισε όμως με την ίδια προσήνεια τις απαιτήσεις του αστικού πληθυσμού, πόσο μάλλον που φορείς τους συχνά δεν ήταν οι αναγνωρισμένοι αντιπρόσωποι των κοινοτήτων, αλλά οι εκφραστές της "μικροαστικής αντιπολίτευσης" που, σε σύγκρουση με τους προύχοντες και τους εκκλησιαστικούς λειτουργούς, ζητούσαν την πλήρη και άμεση εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων σε σχέση με την ισότητα των υπηκόων και την αυτονομία της βουλγαρικής Εκκλησίας από το Πατριαρχείο. Tα αιτήματα των χωρικών είχαν την παραδοσιακή μορφή του "παράπονου", εκφράζονταν μέσω των κοινοτικών ιεραρχιών και υπαγορεύονταν από την απώλεια κεκτημένων, τα οποία ήταν παραδοσιακά αναγνωρισμένα ως δικαιώματα των ραγιάδων, του "ποιμνίου": ασφάλεια, προστασία έναντι του ζουλούμ, της αυθαιρεσίας των τοπικών αρχών. Ήταν με άλλα λόγια νόμιμα, καθαγιασμένα από την παράδοση. Aπό την άλλη, τα αιτήματα των ριζοσπαστών των πόλεων ήταν απαιτήσεις μιας πολιτικά χειραφετημένης μερίδας, διασπούσαν το κοινοτικό πλαίσιο και υπαγορεύονταν από απραγματοποίητες προσδοκίες. Δεν είναι παράξενο που, παρά τη στενή συνάφεια των αιτημάτων αυτών με τις ίδιες τις μεταρρυθμίσεις, ο μεγάλος βεζίρης τα αντιμετώπισε ως παραβιάσεις της τάξης, ως επικίνδυνες εκδηλώσεις κοινωνικής απειθαρχίας. Oι μεταρρυθμιστές του Τανζιμάτ ήταν διατεθειμένοι να προβούν σε νεοτερισμούς μόνο στο μέτρο που οι πολιτικές πρωτοβουλίες παρέμεναν στα χέρια τους. |
[1] Πύλη (ή Υψηλή Πύλη): Ονομασία της οθωμανικής κυβέρνησης από την πύλη στην είσοδο του κτιριακού συμπλέγματος που στέγαζε τις κεντρικές διοικητικές υπηρεσίες της Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη. |
[2] Δεκάτη: Φόρος επί της εγγείου παραγωγής, η πιο σημαντική πηγή προσόδων για το κράτος. Η δεκάτη καταβαλλόταν από τον καλλιεργητή σε είδος μετά τη συγκομιδή και, παρά τις προσπάθειες των μεταρρυθμιστών, εξακολούθησε να υπενοικιάζεται σε ιδιώτες, μια που η άμεση συλλογή της από το κράτος παρουσίαζε μεγάλα προβλήματα. |
[3] ραγιά (reaya-ποίμνιο): Ο παραγωγικός πληθυσμός της Αυτοκρατορίας που υπόκειτο στην υποχρέωση καταβολής φόρου. Ο όρος παλαιότερα αποδιδόταν χωρίς διάκριση θρησκεύματος, από το 18ο αιώνα όμως χαρακτήριζε σχεδόν αποκλειστικά τους μη μουσουλμάνους. |
14/06/2000 | |||||||