 |
|
 |
Πάροικοι: Χαρακτηριστικά
μεγάλη μάζα των καλλιεργητών της γης κατά την Υστεροβυζαντινή περίοδο
αποτελείται από παροίκους.
H σχέση του παροίκου με το γαιοκτήμονα ήταν
αρχικά πρόσκαιρη και μόνο μετά την πάροδο τριάντα ή περισσότερων χρόνων
γινόταν διηνεκής. O πάροικος καταγραφόταν τότε στους δημόσιους
φορολογικούς καταλόγους, αποκτούσε σε ό,τι αφορά τη χρήση της γης
κληρονομικό δικαίωμα και δεν μπορούσε ούτε να εκδιωχθεί από αυτήν, αλλά
ούτε και να την εγκαταλείψει. Ωστόσο, ήταν ελεύθερος άνθρωπος και η
δέσμευσή του προέκυπτε μόνο από τις υποχρεώσεις που βάρυναν τη γη,
δηλαδή φόρους, ενοίκιο,
γαιοπρόσοδο
και αγγαρείες που έπρεπε να αποδίδει
στο γαιοκτήμονα. Δεν ήταν απαραίτητο να ζει στο χωριό όπου ήταν
εγγεγραμμένος. Mπορούσε να ζει αλλού με την προϋπόθεση να εκπληρώνει τις
υποχρεώσεις του και μπορούσε επίσης να μετακινηθεί σε άλλον τόπο
εξασφαλίζοντας όμως τη μεταβίβαση των υποχρεώσεών του σε κάποιον άλλον
αγρότη. O πάροικος είχε επίσης και το δικαίωμα να αγοράζει τη δική του
γη. Oι πηγές ήδη από τον 11ο αιώνα και έπειτα αναφέρουν παροίκους με και
χωρίς ιδιοκτησία. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η κοινωνική και εργασιακή κατάσταση
ενός παροίκου ήταν μέχρι το 13ο αιώνα κληρονομική για όλους τους απογόνους του,
κάτι που φαίνεται ότι δεν ίσχυε από το 14ο αιώνα και έπειτα. H θέση του παροίκου στους
τελευταίους αιώνες της βυζαντινής αυτοκρατορίας παρά τα βάρη, τις
υποχρεώσεις στις οποίες έπρεπε να ανταποκριθεί, προσέφερε μεγαλύτερη
σιγουριά από τη θέση του ανεξάρτητου αγρότη-ιδιοκτήτη. H κατάσταση των
τελευταίων έφθινε σε τέτοιο σημείο, ώστε οι υποχρεώσεις τους με δυσκολία
διαφοροποιούνταν από εκείνες των υπόλοιπων παροίκων. Έτσι, το πέρασμα
κάποιου από την ελεύθερη ιδιοκτησία στην ασφάλεια του παροίκου πρέπει
πιθανότατα να θεωρείται στις περισσότερες περιπτώσεις βελτίωση και όχι
χειροτέρευση της θέσης του.
Δες επίσης : Οικονομία - Παραγωγικές σχέσεις
|
