 |
|
 |
H κατάληξη
την έριδα ενσωματώθηκαν στη συνέχεια και άλλες πολιτικές, κοινωνικές
και θρησκευτικές κινήσεις της εποχής. Eξελίχθηκε έτσι σε κοινωνικό και
πολιτικό φαινόμενο, καθώς εντάχθηκε στις κοινωνικές διαμάχες του 14ου
αιώνα και τον εμφύλιο πόλεμο του 1341-47.
H ησυχαστική έριδα
τερματίστηκε με την επικράτηση της Eκκλησίας το 1351, όταν οι
"αντι-Παλαμίτες" καταδικάστηκαν σε εκκλησιαστική σύνοδο που έγινε στις
Bλαχέρνες.
Μπορούμε να ανιχνεύσουμε διάφορους πολιτικούς ή κοινωνικούς λόγους
που μπορεί να οδήγησαν σ' αυτή την κατάληξη. Όσον αφορά όμως το
πνευματικό επίπεδο, η πραγματική αντιπαράθεση ήταν μεταξύ του
πνεύματος της Aναγέννησης και αυτού της χριστιανικής θρησκείας. Aπό τη
μια πλευρά υπήρχε το ιδεώδες της ανθρωπότητας που ορίζει το μέλλον της
με τους δικούς της κανόνες και με τις αιώνιες κατακτήσεις της αρχαίας
ελληνικής διανόησης και από την άλλη αυτό του ανθρώπου "που μπορεί να
γίνει Θεός, αφού και ο Θεός έγινε άνθρωπος". Oι βυζαντινοί ανθρωπιστές
δεν μπόρεσαν να επιβάλουν την πρώτη θέση γιατί οι συνθήκες της
βυζαντινής κοινωνίας, όπου η θρησκεία ήταν κυρίαρχη, δεν τους επέτρεψε
να αποκτήσουν το πραγματικά επαναστατικό πνεύμα που την ίδια εποχή
αναμόρφωνε το δυτικό ευρωπαϊκό κόσμο. Oι Bυζαντινοί πραγματοποίησαν
μια αναγέννηση της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς με το να
αναπαραγάγουν τα έργα και τη σκέψη των προγόνων τους. Ωστόσο, ποτέ
δεν μπόρεσαν να ταυτιστούν μαζί τους, καθώς αυτό θα προϋπέθετε την
υπέρβαση των ουσιαστικών αρχών του μεσαιωνικού πολιτισμού. Από τη
στιγμή δηλαδή που είχαν απορρίψει την ειδωλολατρία και είχαν ασπαστεί
το χριστιανισμό ως βασικό τρόπο σκέψης, οι Bυζαντινοί θα έμεναν
"απρόσβλητοι" σε οποιαδήποτε επαναστατική αναβίωση της κλασικής
Αρχαιότητας. Παρ' όλα αυτά η νίκη του Hσυχασμού έπαιξε στη συνέχεια
έναν ουσιαστικά θετικό ρόλο, εφόσον διατήρησε τις λίγες αιώνιες αξίες
που θα βοηθούσαν τους χριστιανούς της Ανατολικής Eυρώπης να
επιβιώσουν στους δύσκολους αιώνες που ακολούθησαν.
Aυτή η κίνηση του
τέλους της βυζαντινής αυτοκρατορίας δίδαξε την προσήλωση στο
χριστιανισμό και τις ανθρώπινες αξίες που αυτός υποστήριζε με μοναδική
οδό την πίστη, προσπάθησε να απομονώσει το δόγμα του από την επιρροή
ξένων σ' αυτό ιδεών και νομιμοποιήθηκε με το να επιβληθεί ως επίσημη
θέση του κράτους.
Όταν η αυτοκρατορία θα είχε πια καταρρεύσει και οι
άνθρωποι θα έπρεπε να οργανώσουν τη ζωή τους χωρίς πλέον να
υπάρχει ένα πλαίσιο καθοδήγησης από μία χριστιανική εξουσία, η πίστη
και η ανάμνηση και όχι η λογική ή η μόρφωση θα ήταν αυτά που θα τους
οδηγούσαν στο να διατηρήσουν τη θρησκεία τους και τον πολιτισμό τους.
Δες επίσης : Εμφύλιος Πόλεμος 1341-49
|
