Αγία Σοφία

Η ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Το θεολογικό υπόβαθρο

Τα σημαντικότερα χωρία στην Αγία Γραφή, στα οποία στηρίχθηκε η θεολογία περί Σοφίας του Θεού – Θεού Λόγου – Υιού και Λόγου του Θεού – Ιησού Χριστού.

Η ανέγερση της Μεγάλης Εκκλησίας, του ναού της Αγίας Σοφίας, συνδέεται άμεσα με την επικράτηση της ορθόδοξης θεολογίας για τη Σοφία του Θεού ως δημιουργό επί των αρειανικών θέσεων για τη Σοφία του Θεού ως κτίσμα, δηλ. δημιούργημα.

Η Σοφία του Θεού στην Παλαιά Διαθήκη

Πρωτότυπο

Ἡ σοφία ᾠκοδόμησεν ἑαυτῇ οἶκον καὶ ὑπήρεισε στύλους ἑπτά

Μετάφραση

Η σοφία οικοδόμησε δια τον εαυτόν της οίκον, τον οποίον εστήριξεν εις επτά, εις πολλούς στερεούς και ακλόνητους στύλους

Παροιμίαι Σολομώντος. 9,1

Ο Χριστός είναι η δύναμη και η σοφία του Θεού

18 ῾Ο λόγος γὰρ ὁ τοῦ σταυροῦ τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί, τοῖς δὲ σῳζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι. 19 γέγραπται γάρ· ἀπολῶ τὴν σοφίαν τῶν σοφῶν, καὶ τὴν σύνεσιν τῶν συνετῶν ἀθετήσω. 20 ποῦ σοφός; ποῦ γραμματεύς; ποῦ συζητητὴς τοῦ αἰῶνος τούτου; οὐχὶ ἐμώρανεν ὁ Θεὸς τὴν σοφίαν τοῦ κόσμου τούτου; 21 ἐπειδὴ γὰρ ἐν τῇ σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔγνω ὁ κόσμος διὰ τῆς σοφίας τὸν Θεόν, εὐδόκησεν ὁ Θεὸς διὰ τῆς μωρίας τοῦ κηρύγματος σῶσαι τοὺς πιστεύοντας. 22 ἐπειδὴ καὶ ᾿Ιουδαῖοι σημεῖον αἰτοῦσι καὶ ῞Ελληνες σοφίαν ζητοῦσιν, 23 ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον, ᾿Ιουδαίοις μὲν σκάνδαλον, ῞Ελλησι δὲ μωρίαν, 24 αὐτοῖς δὲ τοῖς κλητοῖς, ᾿Ιουδαίοις τε καὶ ῞Ελλησι, Χριστὸν Θεοῦ δύναμιν καὶ Θεοῦ σοφίαν·.

Πρὸς Κορινθίους Α' Ἐπιστολῆς Παύλου, Κεφ. 1, 18-24

18 Γιατί ο λόγος του σταυρού αφενός γι’ αυτούς που χάνονται είναι μωρία, αφετέρου για εμάς που σωζόμαστε είναι δύναμη Θεού. 19 Γιατί είναι γραμμένο: Θα καταστρέψω τη σοφία των σοφών και τη σύνεση των συνετών θα απορρίψω. 20 Πού είναι ο σοφός; Πού ο γραμματέας; Πού ο συζητητής του αιώνα τούτου; Δε μώρανε ο Θεός τη σοφία του κόσμου; 21 Επειδή, λοιπόν, με τη σοφία του Θεού, δε γνώρισε ο κόσμος διαμέσου της σοφίας του το Θεό, ευδόκησε ο Θεός διαμέσου της μωρίας του κηρύγματος να σώσει εκείνους που πιστεύουν. 22 Επειδή, πράγματι, οι Ιουδαίοι απαιτούν σημεία και οι Έλληνες ζητούν σοφία, 23 εμείς όμως κηρύττουμε Χριστό σταυρωμένο, αφενός στους Ιουδαίους είναι σκάνδαλο, αφετέρου στα έθνη μωρία. 24 Σ’ αυτούς όμως τους κλητούς, Ιουδαίους και Έλληνες, ο Χριστός είναι Θεού δύναμη και Θεού σοφία.

Προΰπαρξη του Ιησού Χριστού. Ο Θεός Λόγος έγινε άνθρωπος

Πρωτότυπο

1 Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος,
καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν,
καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος.

2 oὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν.

3 πάντα δι' αὐτοῦ ἐγένετο,
καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο
οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν.

4 ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν,
καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων.

5 καὶ τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει,
καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν.

…

9 ῏Ην τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν,
ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον
ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον.

10 ἐν τῷ κόσμῳ ἦν,
καὶ ὁ κόσμος δι' αὐτοῦ ἐγένετο,
καὶ ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω.
…

14 Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο

καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν,

καὶ ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ,

δόξαν ὡς μονογενοῦς παρὰ πατρός,

πλήρης χάριτος καὶ ἀληθείας.

Μετάφραση

1 Απ’ όλα πριν υπήρχε ο Λόγος
κι ο Λόγος ήτανε με το Θεό,
κι ήταν Θεός ο Λόγος.

2 Απ’ την αρχή ήταν αυτός με το Θεό.

3 Τα πάντα δι’ αυτού δημιουργήθηκαν
κι απ’ όσα έγιναν τίποτα χωρίς αυτόν
δεν έγινε.

4 Αυτός ήταν η ζωή,
και ήταν η ζωή αυτή το φως για τους ανθρώπους.

5 Το φως αυτό έλαμψε μέσα στου κόσμου το σκοτ
μα το σκτάδι δεν το δέχτηκε.

…

9 Ο Λόγος ήταν το αληθινό το φως,
που καθώς έρχεται στον κόσμο
φωτίζει κάθε άνθρωπο.

10 Μέσα στον κόσμο ήταν,
κι ο κόσμος δι’ αυτού δημιουργήθηκε,
μα δεν το αναγνώρισε ο κόσμος.
…

14 Ο Λόγος έγινε άνθρωπος
κι έστησε τη σκηνή του ανάμεσά μας
και είδαμε τη θεϊκή του δόξα,
τη δόξα που ο μοναχογιός την έχει απ΄ τον Πατέρα,
ήρθε γεμάτος χάρη θεϊκή κι αλήθεια για μας.