Oι θεολογικές συζητήσεις για το ορθόδοξο δόγμα
  Καθώς οι χριστιανοί διανοούμενοι πάσχιζαν να εδραιώσουν ένα δόγμα για τη νέα θρησκεία, οι διαφορετικές ερμηνείες τους έδωσαν το έναυσμα για ζωηρές θεολογικές συζητήσεις. Αυτές συχνά πυροδοτούνταν από περισσότερο επίγειες θεωρήσεις, όπως ο έλεγχος μεγάλων κοινοτήτων πιστών και εκκλησιαστικών γαιών ή η ιεράρχηση ανάμεσα στις πατριαρχικές έδρες της Ρώμης, Κωνσταντινούπολης, Αλεξάνδρειας, Αντιόχειας και Ιερουσαλήμ. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι θεολογικές συζητήσεις αποκτούσαν πολιτική σημασία, λόγω της μεγάλης απήχησης που είχαν σε ορισμένες επαρχίες: ο Αρειανισμός ήταν διαδεδομένος στη "βάρβαρη" χριστιανική Δύση, ενώ ο Μονοφυσιτισμός βρήκε κυρίως υποστήριξη από τους πληθυσμούς της Ανατολής, που μιλούσαν τη συριακή και κοπτική γλώσσα.
  Σε μία προσπάθεια να διατηρηθεί η ενότητα της Εκκλησίας και η στενή της σχέση με το Κράτος, οι πρώτοι βυζαντινοί αυτοκράτορες συγκάλεσαν μία σειρά από Οικουμενικές Συνόδους που αποσκοπούσαν να ορίσουν μία ενιαία ορθόδοξη πίστη. Η Α' Οικουμενική Σύνοδος έγινε στη Νίκαια (325) και καταδίκασε τον Αρειανισμό. Η Β' Οικουμενική Σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη (381) εισήγαγε την έννοια της Τριάδος (Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα), τις τρεις όψεις της μίας και μοναδικής θεότητας. Η Γ' Οικουμενική Σύνοδος στην Έφεσο (431) καταδίκασε το Νεστοριανισμό και αναγνώρισε την Παναγία ως Θεομήτωρ. Η Δ' Οικουμενική Σύνοδος, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Χαλκηδόνα (451), καταδίκασε το Μονοφυσιτισμό και όρισε τη φύση του Χριστού ενιαία, με αδιαίρετες και χωρίς να συγχέονται η ανθρώπινη και η θεία υπόσταση. Η Ε' Οικουμενική Σύνοδος, που συγκλήθηκε από τον Ιουστινιανό στην Κωνσταντινούπολη (553), επιχείρησε ανεπιτυχώς να συμφιλιώσει τους ορθόδοξους με τους μονοφυσίτες.