Γεωγραφικά σύνορα της αυτοκρατορίας την περίοδο 324-527
  Η διανομή από τον Κωνσταντίνο Α' της υστερορωμαϊκής αυτοκρατορίας (το 337) στους τρεις γιους του, τον Κωνσταντίνο Β' (337-340), τον Κώνστα (337-350) και τον Κωνστάντιο Β' (337-361), αποτέλεσε την απαρχή της αυξανόμενης διχόνοιας ανάμεσα στις δυτικές και τις ανατολικές περιοχές και συνέβαλε στην απόσχιση των πρώτων. Πάντως, μέχρι τα μέσα του 5ου αιώνα, η Μεσόγειος παρέμενε "ρωμαϊκή θάλασσα". Η αυτοκρατορία εκτεινόταν από τη Μεγάλη Βρετανία και τα στενά του Γιβραλτάρ, στα δυτικά, μέχρι τη Μεσοποταμία στα ανατολικά και τη Νουβία στα νότια. Ήταν διαιρεμένη σε τέσσερις μεγάλες διοικητικές περιφέρειες, τις υπαρχίες (praefecturae praetorio), καθώς και σε πολυάριθμες υποδιαιρέσεις τους, τις διοικήσεις (dioeceses) και τις επαρχίες (provinciae).
  Η υπαρχία της Ανατολής (praefectura praetorio per Orientem) περιλάμβανε τα εδάφη της ανατολικής Βαλκανικής, τη Μικρά Ασία, την Εγγύς Ανατολή, την Αίγυπτο και τη Λιβύη. Η υπαρχία της Ιλλυρίας (praefectura praetorio per Illyricum) καταλάμβανε κατά προσέγγιση τα εδάφη της κεντρικής και νότιας Βαλκανικής (εκτός από τη νότια Ελλάδα που υπαγόταν διοικητικά απευθείας στον αυτοκράτορα). Η υπαρχία της Ιταλίας και Αφρικής (praefectura praetorio Italiae et Africae) περιλάμβανε την Ιταλία, την υπόλοιπη βόρεια Αφρική και τη βορειοδυτική Βαλκανική. Η υπαρχία της Γαλατίας (praefectura praetorio Galliarum ή per Gallias) αποτελούνταν από την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Μεγάλη Βρετανία.
  Ο Θεοδόσιος Α' (379-395), με τη σειρά του, κληροδότησε την αυτοκρατορία στους δύο του γιους, τον Αρκάδιο (395-408) και τον Ονώριο (395-424). Η συνοριακή γραμμή ανάμεσα στα ανατολικά (Pars Orientis) και τα δυτικά εδάφη (Pars Occidentis) ξεκινούσε βόρεια από την πόλη Σίρμιο, στην κεντρική βαλκανική, διέτρεχε τα ανατολικά σύνορα της Παννονίας και της Δαλματίας και κατέληγε νότια, στα κοινά σύνορα των επαρχιών της Τριπολίτιδας και της Άνω Λιβύης.