Tο αστικό περιβάλλον στην Πρώιμη Bυζαντινή περίοδο
  Η πιο διαδεδομένη μορφή κατοικίας στους Πρώιμους Bυζαντινούς χρόνους ήταν η ανεξάρτητη κατοικία, η οποία αποτελούσε στο αστικό περιβάλλον μία μονάδα στο πυκνοδομημένο οικοδομικό τετράγωνο. Πολυτελή αστικά μέγαρα απαντούν σε αφθονία στις ανατολικές επαρχίες της αυτοκρατορίας. Η Αντιόχεια, η Απάμεια, η Παλμύρα, η Πάφος, η Αθήνα, το Άργος, η Καρχηδόνα, η Ραβένα και οι Στόβοι συγκαταλέγονται στις πολυάριθμες πόλεις όπου διασώζονται τέτοια μεγάλα οικήματα. Αυτά συνήθως περιλάμβαναν μία περίστυλη αυλή και ένα μεγάλο χώρο υποδοχής (τρίκλινος). Μερικά είχαν και δευτερεύοντες χώρους υποδοχής, ανεπίσημες τραπεζαρίες, αποχωρητήρια και ιδιωτικά λουτρά. Η διακόσμηση ήταν πλούσια, με κρήνες, γλυπτά και ψηφιδωτά ή μαρμαροθετημένα δάπεδα και επενδύσεις. Ο τρίκλινος ήταν μία ορθογώνια αίθουσα που συχνά κατέληγε σε μία αψίδα, μέσα στην οποία ήταν τοποθετημένο ένα ημικυκλικό θρανίο (στιβάδιον ή accubitum) γύρω από ένα ημικυκλικό τραπέζι (το σίγμα). Ο αριθμός των αψίδων αυξανόταν ανάλογα με τις ανάγκες του οικοδεσπότη: τρίκογχοι τρίκλινοι ήταν αρκετά συνηθισμένοι.
  Τα αστικά ανάκτορα είχαν τα ίδια χαρακτηριστικά σε μεγαλύτερη κλίμακα. Περιλάμβαναν ανεξάρτητες πτέρυγες που εξυπηρετούσαν τόσο ιδιωτικές όσο και δημόσιες λειτουργίες, αρκετές αυλές και μεγαλοπρεπείς χώρους υποδοχής. Ο τρίκλινος του ανακτόρου του Λαύσου στην Κωνσταντινούπολη είχε εφτά αψίδες, και ο τρίκλινος του Μεγάλου Παλατίου όχι λιγότερες από δεκαεννέα. Ένας άλλος τύπος αστικής κατοικίας είναι το διαμέρισμα, δείγματα του οποίου έχουν βρεθεί στην Έφεσο, αλλά και αυτό όμως προοριζόταν για τους πλουσίους.
  Φτωχότερα ενδιαιτήματα είναι γνωστά από το Ανεμούριο, τις Σάρδεις, τους Φιλίππους, την Ιουστινιανή Πρώτη (Caricin Grad) και συνήθως απαρτίζονταν από προγενέστερες κατασκευές με καινούρια διαρρύθμιση. Στον 6ο αιώνα, μεγάλα αστικά σπίτια προσαρμόστηκαν στις αυξανόμενες αγροτικές ανάγκες με την προσθήκη κλιβάνων, πηγαδιών και σταύλων.