Aντιόχεια και Aπάμεια: αστική ζωή και αρχιτεκτονική οικιών στην Aνατολή
  Η Αντιόχεια (σημ. Antakya, Τουρκία) και η Απάμεια (σημ. Afamia, Συρία) μαρτυρούν έντονα το ακμάζον αστικό περιβάλλον των ανατολικών επαρχιών της αυτοκρατορίας. Άλλες πόλεις της Ανατολής, όπως η Λαοδίκεια, η Βηρυτός, η Τύρος, το Χαλέπι και η Δαμασκός, ευημερούσαν εξίσου. Οι πιο εύποροι πολίτες ήταν γαιοκτήμονες που ζούσαν από την αγροτική ιδιοκτησία, αλλά ποτέ δεν εγκατέλειψαν τις πόλεις με το κοσμικό περιβάλλον και τις απολαύσεις που πρόσφεραν. Κατά την ίδια περίοδο, η δυτική Ευρώπη γνώρισε μία μαζική έξοδο των πλουσίων και ισχυρών προς την ύπαιθρο, όπου εγκαταστάθηκαν σε θαυμάσιες αγροτικές επαύλεις (villae). Οι δυτικές πόλεις είχαν εγκαταληφθεί στο έλεος των ξένων επιδρομέων με το περασμένο μεγαλείο τους σιγά σιγά να παρακμάζει.
  Το ψηφιδωτό δάπεδο της αποκαλούμενης οικίας Γιάκτο (Yaqto), στο προάστιο της Δάφνης κοντά στην Αντιόχεια, είναι ένας εικονογραφημένος οδηγός της πόλης και της ζωής στους δρόμους της. Το κεντρικό μέρος του ψηφιδωτού απεικονίζει τη Μεγαλοψυχία, την προσωποποίηση της μεγαλοψυχίας του δωρητή, ο οποίος προΐσταται μίας σκηνής κυνηγιού. Στο πλαίσιο συνδυάζονται απεικονίσεις των σπουδαιότερων μνημείων της Αντιόχειας με σκηνές της καθημερινής ζωής. Είναι εύκολο να αναγνωρίσουμε το προάστιο της Δάφνης, όπου οι πλούσιοι πολίτες της Αντιόχειας μετακόμιζαν για το καλοκαίρι, και τις πηγές της που προσωποποιούνται από νύμφες, τα ιδιωτικά λουτρά (privaton) στη συνοικία Αρδαβούριος, το ολυμπιακό στάδιο και τον ιππόδρομο. Επίσης διακρίνονται χαρτοπαιχτικές λέσχες και δημόσια λουτρά, κομψές αστικές κατοικίες με κιονοστοιχίες, παρόμοιες με αυτές στα χωριά της ασβεστολιθικής οροσειράς του Βήλου, δύο δημόσιες πλατείες, μία με ένα δέντρο και τρία αυτοκρατορικά αγάλματα στο κέντρο της και μία άλλη διακοσμημένη με έναν αφιερωματικό κίονα. Τέλος απεικονίζεται η πολύβουη αγορά με τους ιχθυοπώλες, τους κρεοπώλες και τους ελαιοπώλες, ένα οινοπωλείο, σαν αυτά που συναντάμε στη στοά στις Σάρδεις, και ένα παιχνίδι με ζάρια σε εξέλιξη.
  Μεγάλος αριθμός αστικών κατοικιών έχουν διασωθεί στην Απάμεια. Αυτά τα πολυτελή αστικά μέγαρα, μερικά από τα οποία έχουν έκταση 6000 τετραγωνικά μέτρα, όπως η αποκαλούμενη Οικία των Κιονοκράνων με τους Κιλλίβαντες (Console Capitals), σχηματίζουν ομάδες των δύο ή τριών και παρουσιάζουν ομοιομορφία, αφού τα περισσότερα χτίστηκαν ύστερα από τον καταστροφικό σεισμό του 113 μ.Χ. Μία περίστυλη αυλή και ένας μεγάλος χώρος υποδοχής (τρίκλινος) αποτελούσαν τον πυρήνα του κάθε σπιτιού. Περιβάλλονταν από ιδιωτικά ενδιαιτήματα και βοηθητικούς χώρους κατανεμημένους σε δύο ορόφους. Η είσοδος περνούσε από ένα μικρό πρόπυλο που οδηγούσε στην αυλή.
  Ο κύριος χώρος υποδοχής βρισκόταν συνήθως στην απέναντι πλευρά της εισόδου. Ήταν ένας ορθογώνιος χώρος, που συχνά κατέληγε σε αψίδα. Κινητά ανάκλιντρα και τραπέζια μπορούσαν σε ειδικές περιστάσεις να μεταφερθούν για δείπνο. Παρόμοιες αλλά μικρότερες τραπεζαρίες χρησιμοποιούνταν για το καθημερινό οικογενειακό φαγητό. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι επίσημες και ανεπίσημες τραπεζαρίες ήταν διαταγμένες η μία δίπλα στην άλλη ή σχημάτιζαν γωνία. Η επίπλωση της τραπεζαρίας αποτελούνταν από ένα ημικυκλικό θρανίο, το στιβάδιο (stibadium), κι ένα ημικυκλικό τραπέζι (το σίγμα) με μαρμάρινη επιφάνεια και ξύλινη βάση. Λευκό μάρμαρο χρησιμοποιούνταν για τις ανεπίσημες τραπεζαρίες και ακριβό, πράσινο, θεσσαλικό μάρμαρο (verde antico) για τις επίσημες. Οι καλεσμένοι έτρωγαν σε ανακεκλιμένη θέση, στηριζόμενοι σε ένα κυλινδρικό μαξιλάρι προς την πλευρά του τραπεζιού. Η τάση του 6ου αιώνα υπαγόρευε μαρμαροθέτηση (opus sectile), δάπεδα και ποδέες τοίχων, η οποία σταδιακά αντικατέστησε τα προγενέστερα ψηφιδωτά.
  Το νερό ήταν εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο, καθώς συγχρόνως διακοσμούσε και δρόσιζε. Κρήνες διακοσμημένες με αγάλματα και ψηφιδωτά συχνά κάλυπταν ολόκληρους τοίχους. Πολλές οικίες είχαν λουτρά και αποχωρητήρια (όπως η Οικία των Πεσσών), τα οποία προστέθηκαν σε αυτές μετά τους σεισμούς του 526 και 528.