Tα αυτοκρατορικά κτήρια και μνημεία
Αγάλματα
και μνημεία που εξυμνούσαν τη δημόσια εικόνα του αυτοκράτορα
διακοσμούσαν τους
φόρους.
Ένας
κίονας από πορφυρίτη που στήριζε το άγαλμα του Απόλλωνα-Ήλιου
αποτελούσε το κεντρικό σημείο του φόρου του Κωνσταντίνου.
Ένας άλλος κίονας με σπειροειδή ανάγλυφη διακόσμηση, κατασκευασμένος
με πρότυπο τους κίονες του Τραϊανού και του Μάρκου Αυρηλίου
στη Ρώμη, διακοσμούσε το φόρο του Ταύρου, που χρονολογείται
στη βασιλεία του
Θεοδοσίου Α'
(379-395). Κοντά του υψωνόταν μία
αψίδα, που στηριζόταν
σε δύο ομάδες των τεσσάρων κιόνων, οι κορμοί
των οποίων ήταν διακοσμημένοι με σταγονόσχημους "οφθαλμούς",
που απομιμούνταν τους κορμούς κυπαρισσιών. Το Φιλαδέλφειο
ήταν διακοσμημένο με δύο κίονες πορφυρίτη που στήριζαν γλυπτά
συμπλέγματα των γιων του
Κωνσταντίνου
(όπως το αποκαλούμενο της "Τετραρχίας", που βρίσκεται σήμερα
στην πλατεία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία). Ένας άλλος σπειροειδής
κίονας, του οποίου το βάθρο διασώζεται μέχρι σήμερα, βρισκόταν
στο φόρο του
Αρκαδίου. Ένα
έφιππο άγαλμα του Ιουστινιανού ήταν τοποθετημένο πάνω σε έναν
κίονα στην πλατεία του Αυγουσταίου, νότια της Αγίας Σοφίας.
Η ψυχαγωγία αποτελούσε απαραίτητο στοιχείο στη ζωή των κατοίκων της πρωτεύουσας.
Οι αρματοδρομίες και οι θεατρικές παραστάσεις ήταν εξαιρετικά
δημοφιλείς. Τα θέατρα ήταν
ανοιχτά από το μεσημέρι μέχρι το βράδυ και παρουσίαζαν παντομίμα,
που περιλάμβανε χορό, μουσική και κάποιες γυμνές σκηνές,
και μερικές φορές ένα έργο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.
Οι αρματοδρομίες χρηματοδοτούνταν από τους υπάτους και οργανώνονταν
από τις αθλητικές ενώσεις της πρωτεύουσας, δηλαδή τους Βένετους (γαλάζιους),
τους Πράσινους, τους Λευκούς και τους Ρούσιους (ερυθρούς).
Πραγματοποιούνταν στον ιππόδρομο, ένα τεράστιο οικοδόμημα
που αποτελούνταν από κερκίδες διαμορφωμένες σε σχήμα πετάλου.
Εδώ, η αρένα διαιρούνταν σε δύο επιμήκη τμήματα από ένα χαμηλό
φράγμα (spina ή εύριππος),
πάνω στο οποίο ήταν τοποθετημένα αγάλματα και οβελίσκοι. Στο
κέντρο του ευρίππου υψωνόταν ο οβελίσκος του Θεοδοσίου Α', η
μαρμάρινη βάση του οποίου απεικόνιζε τον αυτοκράτορα και την
αυλή του να παρακολουθούν τους αγώνες. Το αυτοκρατορικό θεωρείο
(κάθισμα), στο κέντρο της νοτιοανατολικής πτέρυγας,
ήταν ένα διώροφο οικοδόμημα που επικοινωνούσε με το παλάτι.
Εκτός από χώρος ψυχαγωγίας ο ιππόδρομος ήταν το επίκεντρο των αυτοκρατορικών
τελετών και ο κατεξοχήν τόπος όπου ο αυτοκράτορας συναντούσε
τους υπηκόους του.
Το Μέγα (ή Ιερό) Παλάτι, η αυτοκρατορική κατοικία μέχρι τον
11ο αιώνα, αποτελούνταν από μία σειρά αίθουσες, περίπτερα
και εκκλησίες, που επικοινωνούσαν μεταξύ τους με διαδρόμους
και
διαχωρίζονταν με κήπους. Περιλάμβανε ένα μνημειώδη προθάλαμο,
τη Χαλκή, που έβλεπε προς τη Μέση, στα νοτιοανατολικά της Αγίας
Σοφίας. Η πτέρυγα με τις κατοικίες του παλατιού, η Δάφνη,
επικοινωνούσε με το αυτοκρατορικό θεωρείο στον ιππόδρομο.
Ένα καταπληκτικό ψηφιδωτό δάπεδο του 6ου αιώνα, το μόνο
σωζόμενο δείγμα κοσμικής ψηφιδωτής διάκοσμησης στην
Κωνσταντινούπολη, κοσμεί μία από τις αυλές: ζώα που παλεύουν,
βουκολικές σκηνές και σκηνές κυνηγιού απεικονίζονται σε λευκό
βάθος και πλαισιώνονται με φυτικές έλικες που περικλείουν
πουλιά, ζώα και μάσκες. Το παλάτι διέθετε το δικό του λιμάνι
και προστατευόταν με τείχη. Τα μικρότερα ανάκτορα του Ορμίσδα,
του Αντιόχου και του Λαύσου είχαν χτιστεί σε μικρή απόσταση.
Στα βόρεια του Μεγάλου Παλατίου βρίσκονταν τα λουτρά
του Ζευξίππου, πλούσια διακοσμημένα με αγάλματα. Σε αυτά
και σε άλλα λουτρά σύχναζαν άντρες, γυναίκες, παιδιά και μέλη
του κλήρου. Η υδροδότηση εξασφαλιζόταν από ένα δίκτυο υδραγωγείων και κινστερνών, όπως η τεράστια υπαίθρια κινστέρνα
του Αετίου (421), του Άσπαρος (459) και του Αγίου Μωκίου
(που αποδίδεται στον
Αναστάσιο Α',
491-518) ή η σκεπαστή κινστέρνα της Βασιλικής (σημ. Yerebatansaray) και
η κινστέρνα του Φιλοξένου (Binbir Direk), που και οι δύο χρονολογούνται στην
εποχή της βασιλείας του Ιουστινιανού.
|